ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာ အႏွစ္ခ်ဳပ္ အၫႊန္း

http://moemaka.com/ မွတဆင့္ကူးယူေဖၚျပပါသည္။ (မိုးမခအထူးေဆာင္ပါး - သမိုင္းႏွင့္ယဥ္ေက်းမႈ)

ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာ အႏွစ္ခ်ဳပ္ အၫႊန္း

ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္

ရန္ဝင္း (ေတာင္တံခါး)

ေဖေဖာ္၀ါရီ ၁၊ ၂၀၁၀

ေဂါတမ ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားပြင့္ေတာ္မူျပီးခါစ၊ ရာဇျဂိဳဟ္ျပည္ ေဝဠဳဝန္ဥယ်ာဥ္ ေက်ာင္းေတာ္ဝယ္ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူစဥ္ အခါတပါး၌၊ ပဥၥဝဂၢီငါးပါးတြင္ တပါးအပါအဝင္ျဖစ္သည့္ အရွွင္မဟာအႆဇိ မေထရ္ႀကီး ဆြမ္းခံၾကြေနသည္ကို အရွွင္သာရိပုတၱရာ အေလာင္းအလ်ာ ျဖစ္ေသာ တရားရွွာေဖြေနသူ ဥပတိႆ ပရိဗိုဇ္ က ဖူးေတြ႕ရေလသည္။

ၾကည္ညိဳဖြယ္ရာ အဆင္းႏွင့္ တည္ျငိမ္ေသာ ဣေျႏၵေတာ္တို႔ကို ေထာက္႐ွဳ၍၊ မုခ်ဧကန္ တရားထူးတရားျမတ္ ကိန္းေအာင္းသည့္ ပုဂိၢဳလ္ ျဖစ္ရမည္ ဟု ေလးနက္စြာ ယံုၾကည္မႈ ႏွင့္ တရားထူးတရားျမတ္ ရယူလိုမွဳ ျပင္းျပသည့္ ဆႏၵ ရည္ရွြယ္ခ်က္တို႔ျဖင့္ ဥပတိႆ ပရိဗိုဇ္ က အရွွင္မဟာအႆဇိမေထရ္ႀကီး ကို ႐ိုေသစြာ ဆည္းကပ္ဝတ္ျဖည့္ျပီးလွ်င္ အ႐ွင္ျမတ္၊ အဘယ္ဆရာ၏ အဘယ္တရားမ်ားကို လိုက္နာ က်င့္ႀကံပါသနည္း ဟု ေမးျမန္း ေလွ်ာက္ထားေလသည္။

ထိုအခါ အရွွင္မဟာအႆဇိ မေထရ္္ႀကီးက ဤသို႔ ပါဠိဘာသာျဖင့္ ဂါထာဖြဲ႕၍ ေျဖၾကားေတာ္မူေလသည္။

“ေယဓမၼာ ေဟတုပၸဘဝါ ေတသံေဟတံု တထာဂေတာအာဟ ေတသဥၥ ေယာ နိေရာေဓါ ဧဝံဝါဒီ မဟာသမေဏာတိ။”

အၾကင္ ခႏၶာငါးပါး ဒုကၡသစၥာတရား တို႔သည္ အေၾကာင္းတရား ျဖစ္ေသာ သမုဒယသစၥာတရား၌ အမြန္အစရွွိကုန္၏။ ထိုအလံုးစံုေသာ သမုဒယသစၥာ၊ ဒုကၡသစၥာ တရားတို႕၏ ျဖစ္ရာျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္၊ ထို တရားတို႕၏ ခ်ဳပ္ျငိမ္းရာ နိေရာဓသစၥာတရားကို ဗုဒၶျမတ္စြာဘုရားသည္ ေဟာေတာ္မူ၏။ ရဟန္းျမတ္စြာ တို႔ဆရာျဖစ္ေသာ ဗုဒၶၶျမတ္စြာဘုရားသည္ ဤကဲ့သို႔ အယူရွွိေတာ္မူ၏။

ရွွင္မဟာအႆဇိ မေထရ္ႀကီး ၏ တရားေတာ္ကို ၾကားနာရေသာေၾကာင့္၊ ပင္ကိုယ္ဉာဏ္  ရင့္သန္ျပီးေသာ ဥပတိႆ ပရိဗိုဇ္ သည္ ေသာတာပန္ တည္ေလသည္။ သႊယေဗလ႒ပုတၱ သိဥၨည္းဆရာႀကီးထံ၌ တရားရွွာေဖြ အတူေနေသာ တရားက်င့္ဖက္ သူငယ္ခ်င္း အရွွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္ အေလာင္းအလ်ာ ေကာလိတ ပရိဗိုဇ္ ကို၊ တရားထူး ရလာခဲ့လွ်င္ တဦးကိုတဦး ျပန္လည္ ေဟာၾကစတမ္းဟု ကတိစကား ထား႐ွိခ ဲ့ၾကသည့္ အတိုင္း၊ တဆင့္ ျပန္လည္ ေဟာၾကားသျဖင့္ ေကာလိတ ပရိဗိုဇ္သည္လည္း ေသာတာပန္ တည္ေလသည္။

ျမန္မာျပည္ ေရွွးေဟာင္းအရပ္ေဒသမ်ားမွ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ -

ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ကို ျမန္မာျပည္အႏွံ႔ ေရွွးေဟာင္းအရပ္ေဒသမ်ားမွ တူးေဖၚရ႐ွိသည့္ ေရွႊေပခ်ပ္မ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ား ႏွင့္ ေျမပံု (အုတ္ခြက္) ဘုရားမ်ား တြင္ ေခတ္အဆက္ဆက္က ပါဠိဘာသာ၊ သသၤက႐ုိက္ဘာသာ တို႕ကိုသံုးစြဲ၍၊ အကၡရာမ်ိဳးစံုျဖင့္ ေရးထိုးထားေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္။

ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၉၃ အတြင္းက ျပည္ျမိဳ႔နယ္ ေမွာ္ဇာ အရပ္၊ သီရိေခတၱရာ (ျဂီေကၡၾတ) ျမိဳ႔ိရွုိးေဟာင္း အတြင္းရွွိ ေတာင္လယ္ေပၚရွြာ ေမာင္ကန္ ၏ ယာခင္းကုန္းေျမမွ တူးေဖၚရရွွိေသာ ‘ေမာင္ကန္ ေ႐ႊေပခ်ပ္’ ႏွစ္ခ်ပ္ တြင္ ပါဠိဘာသာ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ အစခ်ီ၍၊ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္၊ တရားဂုဏ္ေတာ္ တို႕ကို ေရွွးေဟာင္း (ပ်ဴ) အကၡရာ ျဖင့္ ေရးသား ထားသည္။ ထို ေ႐ႊေပခ်ပ္ႏွစ္ခ်ပ္ တြင္ သံုးစြဲေသာ အကၡရာမ်ားမွာ ေရွွးအိႏိၵယ ေတာင္ပိုင္း အကၡရာမ်ားႏွင့္ဆင္တူျပီး၊ ေရးထိုးခ်ိန္သည္ ၅ရာစု ခန္႔တြင္ ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟုု ပညာရွွင္မ်ား မွန္းဆၾကသည္။

ခရစ္ႏွစ္ ၁၉၂၆-၂၇ အတြင္းက ထို ေမွာ္ဇာအရပ္၊ သီရိေခတၱရာ (ျဂီေကၡၾတ) ျမိဳ႔ရွိုးေဟာင္း အတြင္းရွွိ ေမာင္ခင္ဘ ၏ ယာခင္းကုန္းေျမမွ ရ႐ွိသည့္ ‘ခင္ဘ ေ႐ႊေပခ်ပ္ ၂ဝ’ ပါ ပဋိစၥသမုပၸါဒ္ အစခ်ီ ပိဋကတ္ေတာ္ ေကာက္ႏႈတ္ခ်က္မ်ားတြင္ သံုးစြဲေသာ အကၡရာမ်ားႏွင့္ တူညီေၾကာင္း ေတြ႕ရသည္ဟုဆိုသည္။

‘ေမာင္ကန္ ေ႐ႊေပခ်ပ္’မ်ားမွ ေရွွးေဟာင္း (ပ်ဴ) အကၡရာ ပါဠိ ဘာသာျဖင့္ ေယဓမၼာ အစခ်ီေသာ ဘုရားဂုဏ္ေတာ္၊ တရားဂုဏ္ေတာ္

‘ေမာင္ကန္ ေ႐ႊေပခ်ပ္’ မ်ားႏွင့္ ေခတ္ျပိဳင္္ျဖစ္လိမ့္မည္ဟု မွန္းဆရေသာ ရခိုင္ ေဝသာလီေခတ္ နီတိစျႏၵမင္း မိဖုရား ေက်ာက္စာကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၉၅၇ ခုႏွစ္အတြင္းက စစ္ေတြခရွိုင္ ေဝသာလီျမိဳ႔ေဟာင္း၊ ဥဏွသက ေတာင္ကုန္းေပၚရွွိ ေရွွးေဟာင္း ဘုရားပ်က္မွရရွွိသည္။ ထို ေက်ာက္စာတြင္ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ကို ျဗာဟၼီ အကၡရာသံုးစြဲ၍ သသၤက႐ုိက္ ႏွင့္ ပါဠိ ဘာသာတို့႕ ျဖင့္ ေရးထိုးထားသည္။

ရခိုင္ ေဝသာလီေခတ္ နီတိစျႏၵမင္း မိဖုရား ေက်ာက္စာ

သံတြဲခရွုိင္ ငလြမ္းေမာ္ ေက်ာက္စာ၊ ေဝသာလီျမိဳ႔ေဟာင္း တြင္ ေတြ႕ရေသာ သင္းက်စ္ေတာင္ ေက်ာက္စာ၊ ေက်ာက္ျဖဴ ေက်ာက္စာ၊ ေက်ာက္ေတာ္ ေက်ာက္စာ၊ ေဝသာလီ ေက်ာက္စာ မ်ားတြင္ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ကို ျဗာဟၼီအကၡရာ၊ သသၤက႐ုိက္ ႏွင့္ ပါဠိ ဘာသာတို႕ကို ေရာစပ္ ေရးထိုးထားေလသည္။

ႏိုင္ငံျခားျပတိုက္တခုတြင္ ေရာက္ရွွိေနေသာ သံတြဲခရွိုင္ ငလြမ္းေမာ္ ေက်ာက္စာကို ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၇၂ အတြင္းက ေတြ႕ရွွိေၾကာင္း အမွတ္အသား ရွွိသည္။

သံတြဲခရွုိင္ ငလြမ္းေမာ္ ေက်ာက္စာ၊

ေဝသာလီျမိဳ႔ေဟာင္းရွွိ စျႏၵားမင္း ၏ ကုသိုလ္ ဘုရားႀကီးကုန္း ေက်ာက္ေစတီ ေက်ာက္စာတြင္ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ ကို ျဗာဟၼီအကၡရာ ပါဠိ ဘာသာ သက္သက္ျဖင့္ ေရးထိုးထားသည္။

ေဝသာလီ ဘုရားႀကီးကုန္း ေက်ာက္ေစတီ ေက်ာက္စာ

ခရစ္ႏွစ္ ၁၉၂၇-၂၈ က သီရိေခတၱရာ (ျဂီေကၡၾတ) ျမိဳ႔ရွိုးေဟာင္းအတြင္း၊ ေမွာ္ဇာ၊ မေထာရြာ ငရွွင့္ကန္ကုန္း ႏွင့္ ကၽြဲေက်ာင္းကုန္း မွရေသာ ပံုစံအမ်ိဳးမ်ိဳးရွွိ ေျမပံု(အုတ္ခြက္) ဘုရား မ်ားတြင္ နာဂရီ အကၡရာျဖင့္ သသၤက႐ုိက္ ႏွင့္ ပါဠိ ဘာသာ ေရာစပ္၍ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ကို ေရးထိုးထားသည္။ ၈ ရာစု ခန္႔က လက္ရာမ်ား ျဖစ္ႏိုင္သည္ဟု ပညာရွွင္မ်ားက မွန္းဆၾကသည္။

ေမွာ္ဇာ၊ မေထာရွြာ ငရွွင့္ကန္ကုန္း မွရေသာ ေျမပံု (အုတ္ခြက္) ဘုရား

ပုဂံျမိဳ႔ေဟာင္း မွ ရရွွိေသာ ၁၁ ရာစု ပုဂံေခတ္ က အနိရုဒၶ (အေနာ္ရထာ) ကိုယ္တိုင္ သြန္းလုပ္ပူေဇာ္သည့္ ေျမပံု (အုတ္ခြက္) ဘုရားမ်ားအနက္၊ အခ်ိဳ႕ေသာ ေျမပံု (အုတ္ခြက္) ဘုရားမ်ားတြင္ နာဂရီ အကၡရာျဖင့္ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္၏ အဆံုးပိုင္း၌ ထူးျခားစြာ …

ေယဓမၼာ ေဟတုျပဘဝါ ေဟတု ေမၲ ပာမၲ ထာ ဂေတာဟဝ
ဒါေတၳ ပာႊ ေယာ နိေရာဓ ဧဝမြါဒီျဂီအန (နိ) ရုဒၶေဒဝ)
ဟု ျဂီအနိရုဒၶေဒဝ (အေနာ္ရထာ) ကိုယ္တိုင္ ထိုသို႕အယူရွိွေၾကာင္း ေရးထိုးထားခဲ့ေလသည္။

ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ကို နာဂရီ အကၡရာျဖင့္ေရးထိုးထားသည့္ အနိရုဒၶ ကိုယ္တိုင္သြန္းလုပ္ေသာ ေျမပံု (အုတ္ခြက္) ဘုရားမ်ား

ေရွွးေခတ္ (ပ်ဴ) ျမိဳ႔ေဟာင္း တျမိဳ႔ျဖစ္ေသာ တေကာင္းျမိဳ႔တြင္ ေျမပံု(အုတ္ခြက္) ဘုရားမ်ား ႏွင့္ ေ႐ွး (ပ်ဴ) ေခတ္လက္ရာ ပစၥည္းမ်ားစြာ ေတြ႕ရေသာ္လည္း၊ ေယဓမၼာ ဂါထာ ပါရွွိသည့္ ေျမပံု (အုတ္ခြက္) ဘုရားမ်ား အနက္၊ ၁၁ ရာစု ပုဂံေခတ္လက္ရာ ထက္ ေစာေသာ ေျမပံုဘုရားမ်ား ကို မေတြ႕ရေသးေပ။

တေကာင္းျမိဳ႔မွရ႐ွိေသာ နာဂရီ အကၡရာျဖင့္ ေယဓမၼာ ဂါထာေတာ္ ေရးထိုးထားသည့္ ၁၁ ရာစုႏွစ္ ပုဂံေခတ္ လက္ရာ ေျမပံုဘုရား -

 ဗုဒၶျမတ္စြာ ဘုရား႐ွင္ ထံေတာ္သို႔

ေဝဠဳဝန္ ဥယ်ာဥ္ ေက်ာင္းေတာ္တြင္ သီတင္းသံုးေနေတာ္မူေသာ ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္ ထံသို႔ အတူတကြ သြားေရာက္ဖူးေမွ်ာ္ၾကရန္၊ မိမိတို႔၏ ဆရာျဖစ္ခဲ့ဘူးသည့္ သိဥၨည္း ဆရာႀကီးကို ဖိတ္ေခၚရာ၊ ဆရာႀကီးက လိုက္ပါရန္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ျငင္းဆန္သျဖင့္၊ ဥပတိႆ ႏွင့္ ေကာလိတ တို႔သည္ သိဥၨည္းဆရာႀကီး အား စြန္႔ခြာခဲ့ၾကရေလသည္။

ခရစ္ႏွစ္ ၁၉၂၆-၂၇ က ေမွာ္ဇာ၊ ခင္ဘကုန္း မွ ေတြ႕ရွွိသည့္ စိႏၲ မုျဒာ ျဖင့္ သီရိေခတၱရာ (ျဂီေကၡၾတ) (ပ်ဴ) ေခတ္ လက္ရာ ေၾကးဆင္းတုေတာ္

ဧထ ဘိကၡေဝါ သြာကၡာေတာ ဓေမၼာ
စရထ ျဗဟၼစရိယံ
သမၼာ ဒုကၡႆ အႏၲကိရိယာယ

ေနာက္ပါ တပည့္ မ်ားစြာ ႏွင့္အတူ၊ ေဂါတမ ဗုဒၶဘုရားရွွင္၏ ေျခေတာ္ရင္းသို႔ပထမဦး ဆုံးအႀကိမ္ လာေရာက္ ဦးခိုက္ၾကသည့္၊ လက္ယာေတာ္ရံ အဂၢသာဝက ျဖစ္ေတာ္မူ လာလတံ့ေသာ အရွွင္သာရိပုတၱရာ အေလာင္းအလ်ာ ဥပတိႆ ပရိဗိုဇ္ ႏွင့္၊ လက္ဝဲေတာ္ရံ အဂၢသာဝက ျဖစ္ေတာ္မူ လာလတံ့ေသာ အရွွင္မဟာေမာဂၢလႅာန္ အေလာင္းအလ်ာ ေကာလိတ ပရိဗိုဇ္ တို႕ကို ဗုဒၶရွင္ေတာ္ျမတ္က ‘ဧဟိ ဘိကၡဳ’ ပါဠိေတာ္ျဖင့္ မိန္႔ေတာ္မူကာ၊ အထက္ပါပံုေတာ္ အတိုင္း၊ တရားဦး ေဟာေတာ္မူေပ လိမ့္မည္ဟု မွန္းဆ ၾကည္ညဳိ ပူေဇာ္ ကန္ေတာ့လိုက္ပါသည္။

အထူးေက်းဇူးတင္စြာျဖင့္ ကိုးကားျခင္း

၁ - ဇိနတၳပကာသနီက်မ္း (က်ီးသဲေလးထပ္ဆရာေတာ္ဘုရားႀကီး)
၂ - ေရွွးေဟာင္းအုတ္ခြက္ရွုပ္ပြားဘုရားမ်ား၊ ပထမတြဲ (သီရိပ်ံခ်ီဦးျမ)
၃ - ေရွွးေဟာင္းအုတ္ခြက္ရွုပ္ပြားဘုရားမ်ား၊ ဒုတိယတြဲ (သီရိပ်ံခ်ီဦးျမ)
၄ - ပ်ဴဖတ္စာ (သီရိပ်ံခ်ီဦးသာျမတ္)
၅ - ေအဒီေျခာက္ရာစုႏွင့္ ယင္းမတိုင္မီ ရခိုင္ျပည္သံုး အကၡရာ (ဦးစံသာေအာင္)
၆ - ျမန္မာ့ရိုးရာ ပဋိမာသိပၸံပညာ မုျဒာမ်ား (စဝ္ထြန္းမွတ္ဝင္း)
၇ - Burma Art and Archaeology (Alexandra Green and T. Richard Blurton)