ဇာတိေျမအလြမ္းေျပ .... ဆရာရန္ဝင္း (ေတာင္တံခါး) ၏ ဒုတိယလက္ရာ..ေတးသံစုံေဆာင္းပါး
လက္ပံပြင့္ေကာက္ အေရာက္လာမယ္
ရန္ဝင္း (ေတာင္တံခါး)
“တန္ေဆာင္မီးေလာက္၊ ရိွန္ညီးေတာက္၍
လဲ ေပါက္ ထိန္ျဖာ၊ သဲခင္းသာဝယ္
သီတာၾကည္လဲ့၊ ငွက္သံႏြဲ႔ႏွင့္”
ေတာလား အမွတ္ (၅)၊ ရွင္ဥတၱမေက်ာ္
ေလ႐ူးသုန္သုန္ထဲမွာ ျမဴမႈန္ေတြက တလြင့္လြင့္ ေဝ႔ကာ ဝိုက္ကာ ေမ်ာပါေနတဲ့ ဒီလို အခ်ိန္မ်ဳိးမွာေပါ့။ အညာက က်ေနာ့္ေမြးရပ္ေျမမွာ အင္ၾကင္းပင္ေတြ၊ ေပါက္ပင္ေတြ၊ ကသစ္ပင္ေတြနဲ႔အတူ လဲပင္ လို႔ေခၚတဲ့ လက္ပံပင္ေတြမွာ အပြင့္ေတြက အစီအရီနဲ႔ နီနီရဲရဲ အၿပိဳင္အဆိုင္ ဖူးပြင့္ေနၾကေရာ့မယ္။
“ခိုင္ေရႊညႇာဝင္း
ႏွင္းႂကြင္းဖဲြတဲ့ မိန္လရာသီ
ေလေသြးရာခ်ီ
ေရႊဖီငံုကင္း အင္ၾကင္းေတြက နီ
သႏၱာရည္ ေတာလံုးျဖာေခ်ၿပီ”
မိန္ရာသီ၊ မႏၱေလး ဦးဘသိန္း/ကိုအံ့ႀကီး
ေလ႐ူးကေလးေတြ တိုးလိုက္ အေဝွ႔လိုက္မွာ လက္ပံပြင့္ေတြက တဖြဲဖြဲနဲ႔ ဝဲကာဝဲကာ ေႂကြက်ၾကေလတယ္။ ‘လက္ပံပင္ ဆက္ရက္က်သလို’ ဆိုတဲ့စကားအတိုင္း ဆက္ရက္ေတြကလည္း အုပ္လိုက္ အုပ္လိုက္ လက္ပံပင္ေတြေပၚမွာ အသံစာစာနဲ႔ ေပ်ာ္ၾက ျမဴးၾကေလတယ္။ ဒီလိုအခ်ိန္မ်ဳိးမွာ ဆရာႀကီး မင္းသုဝဏ္ကလည္း ခါေႏြဆန္းေတာ့ လြမ္းမိတယ္တဲ့ေလ။
“ၿမိဳင္ျမင့္စံုေျခ
ဆာေဝေဝ ေရႊကသစ္ပန္း
ေကာဝိလာငယ္ တ်ာတ်ာရင့္လန္းကာပ
ပင္နန္းထက္ယံ ဆက္ရက္သံ၊ ကၽြက္ညံေၾကာ္ေႂကြး
မ ဖို ေပ်ာ္ေပ်ာ္ တူႏွစ္ေဖာ္၊ ထူးေခၚကာ ေမးၾကသႏွင့္”
ခါေႏြဆန္းေတာ့ လြမ္းမိတယ္၊ မင္းသုဝဏ္
တရံေရာအခါတုန္းက အေပါင္းအေဖာ္ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ ေပ်ာ္ေပ်ာ္ပါးပါး ေနလာခဲ့တဲ့ဘဝကို ေတြးေတြးၿပီး သတိေတြရလို႔ ေအာက္ေမ့မိတာကလည္း အခါခါေပါ့။
“အေဖာ္ေတြမ်ားနဲ႔ ကစားခဲ့ၾက ေပ်ာ္ေပ်ာ္ရႊင္
မေမ့ႏိုင္ဘူးအစဥ္ ကိုယ့္ဇာတိေျမ ေတာရပ္ရြာကိုပင္”
ကိုယ့္ရပ္ဌာေန၊ စႏၵယားထြန္းၫြန္႔
အရပ္ထဲ ရြာထဲမွာေတာ့ ေက်ာင္းေနဖက္ သူငယ္ခ်င္းေတြဆိုရင္ ေယာက္်ားကေလး၊ မိန္းကေလး မခြျဲခားဘဲ ရင္းရင္းႏီွးႏီွးေပါင္းၾကတာပဲ။ ငယ္ေပါင္းေတြဆိုေတာ့ မူလတန္းကစၿပီး အထက္တန္းေက်ာင္း ေရာက္တဲ့အထိလည္း ေက်ာင္းသြားေက်ာင္းျပန္ တတြဲတြဲနဲ႔ မခြဲၾကဘူး။ ညေနခင္း ကစားခ်ိန္မွာ ကစားရင္လည္း အတူတူ၊ ေက်ာင္းပိတ္တဲ့ရက္ေတြမွာ ေတာလည္ၾကရင္လည္း အတူတူပဲေပါ့။
“သတိရေနတယ္ သူငယ္ခ်င္းေရ
တို႔မ်ားငယ္ငယ္တုန္းက ရြာအဝင္လမ္းဆီကေန
လက္ခ်င္းယွက္ခါ ေျပးကာ လႊားကာ
ေက်ာင္းတက္လာၾကတာေတြ ေမ့ႏိုင္မွာလား
မင္းတို႔ ငါတို႔ ငယ္ငယ္တုန္းကေလ”
အသီးတရာ အညႇာတခု၊ (တြံေတးသိန္းတန္)
အပြင့္ေတြေဝေနတဲ့ လက္ပံပင္ေတြေအာက္မွာေပါ့။ ေလ႐ူးကေလးေတြ ေဝွ႔လိုက္တဲ့အခိုက္မွာ တဖဲြဖြဲေႂကြက်လာတဲ့ လက္ပံပြင့္ေတြကို သူငယ္ခ်င္းတသိုက္နဲ႔အတူ အလုအယက္ ေကာက္ၾက၊ ေပ်ာ္ခ့ဲၾကတာေတြကိုလည္း သတိရမိျပန္ေသးေတာ့တယ္။ လက္ပံပြင့္ေကာက္တယ္ဆိုတာကလည္း သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ အလုအယက္ ေကာက္ၾကရမွ ပိုၿပီးေပ်ာ္ရတာမ်ဳိးပါပဲ။
“ၾကည္ႏူးစရာ တို႔ရြာမ်ားမယ္
ႀကီးမားပင္စည္ ပြင့္နီလက္ပံ
ဝဲပ်ံေျမေပၚ ေလ်ာင္းစက္ေပ်ာ္တယ္”
“သီခ်င္းသံၿပိဳင္သီကာရယ္၊ သီခ်င္းသံၿပိဳင္သီကာရယ္
လက္ပံပြင့္ေကာက္ အေရာက္လာမယ္
ရြာဓေလ့မို႔ ေမြ႔ေပ်ာ္ဖြယ္၊ ရြာဓေလ့မို႔ ေမြ႔ေပ်ာ္ဖြယ္
သူဦး ကိုယ္ဦး ျမဴးထူးလုယက္
ေပ်ာ္ကြက္ကိုရွာ ႏွွစ္သိမ့္ကာေနမယ္”
လက္ပံပြင့္ေကာက္ အေရာက္လာမယ္
ဘိုကေလးတင့္ေအာင္၊ ဂီတလုလင္ေမာင္ကိုကို
မူလအဆိုို -မာမာေအး၊ ေအးေအးသြယ္၊ မိမိေလး
ျပန္ဆို-ေအာင္ရင္၊ ေလးေလး၀ါး
ဘိုကေလးတင့္ေအာင္၊ ဂီတလုလင္ေမာင္ကိုကို
မူလအဆိုို -မာမာေအး၊ ေအးေအးသြယ္၊ မိမိေလး
ျပန္ဆို-ေအာင္ရင္၊ ေလးေလး၀ါး
လက္ပံပြင့္ကရတဲ့ လက္ပံေခါင္းနဲ႔ေရာခ်က္တဲ့ အညာပုန္းရည္ႀကီးဟင္းကို စားဖူးသူတိုင္း လြမ္းမိေပလိမ့္မယ္။ ပုန္းရည္ဟင္းခြက္ကို ႏွီးေဒါင္းလန္းႀကီးရဲ႕ အလည္မွာတည္လို႔ သူငယ္ခ်င္းေတြနဲ႔ အတူတူ ဝိုင္းဖြဲ႔ၿပီး လက္ေရတျပင္တည္း ထမင္းလက္ဆံုလည္း စားခဲ့ဖူးတယ္။
“ညီၫြတ္ေရးနဲ႔ အသက္ရွည္ရွည္ ခင္ခင္မင္မင္
လက္ေရတျပင္တည္း ေရွးကေတာ့ပိုခ်စ္ၾကတယ္”
လက္ေရတျပင္တည္း၊ နန္းေတာ္ေရွွ႕ဆရာတင္
မူလဆို-ေလဘာတီမျမရင္
ျပန္ဆို-မာမာေအး
ေဆာင္းရာသီကလည္း မကုန္တတ္ေသး၊ ေႏြဦးရာသီကလည္း မပီျပင္ေသးတဲ့ ရာသီကေလးပါပဲ။ မၾကာခင္မွာ ရွင္ဥတၱမေက်ာ္ရဲ႕ ေတာလားအတိုင္း၊ သစ္ရြက္ေရာ္ရီေတြနဲ႔ ရဂံုၿမိဳင္တြင္း ေတာလံုးလင္းၾကေပဦးေတာ့မယ္။ ၿမိဳင္တေၾကာမွာ ဥၾသတြန္သံေတြကိုလည္း လြမ္းေမာစရာ ၾကားရျပန္ဦးေတာ့မယ္ေလ။
“သစ္ရြက္ေရာ္ရီ၊ ဣႏၵနီဝယ္
သိဂႌတဝက္၊ ဖက္၍ေဆးစံု
ျခယ္ေသာပံုသို႔၊ ရဂံုၿမိဳင္တြင္း
ေတာလံုးလင္းသား”
ေတာလား အမွတ္ (၁)၊ ရွင္ဥတၱမေက်ာ္
ကိုယ့္ေမြးရပ္ဌာေန၊ ကိုယ့္တိုင္းျပည္ကို လြမ္းၾကတဲ့သူေတြခ်ည္းပါပဲ။ ေပ်ာ္ရာမွာမေနရဘဲ ေတာ္ရာေျမျဖစ္တဲ့ ေရေျမရပ္ျခား တိုင္းတပါးမွာ ကာလၾကာရွည္ ေနထိုင္ၾကရရင္ေတာ့ သည္ေႏြ သည္မိုး သည္ေဆာင္း ဘယ္လိုပဲ ရာသီေတြေျပာင္းေစေတာ့ ေမွ်ာ္ေလတိုင္းေဝးခဲ့ရတဲ့ ဇာတိေျမကို မလြမ္းဘယ္သူ ရိွလိမ့္မလဲေလ။ ကိုယ့္႐ိုးရာ ယဥ္ေက်းမႈဓေလ့ဆိုတာကလည္း ရင္ထဲ အသည္းထဲမွာ စြဲျမဲေနခဲ့ၿပီပဲ။
“ေဆြးတယ္ ေဆြးတယ္
ၿမိဳ႕မွာအေနကၽြမ္းေပမယ့္
က်ေနာ့္စိတ္က ေရေဝးပန္းႏွယ္
အေမနဲ႔ ရြာကိုလြမ္းတယ္”
အေမနဲ႔ ရြာကိုလြမ္းတယ္ (ဟသၤာတ ထြန္းရင္ )
အညာအရပ္က ဆီးပင္၊ ကႏၱာရပင္ေတြနဲ႔ လက္ပံပင္
အေဝးရပ္ဆီကေနၿပီး ေလထဲမွာ လြင့္ေမ်ာပါလာတတ္တဲ့ တြံေတးသိန္းတန္၊ ဟသၤာတထြန္းရင္ နဲ႔ သန္းထြန္းေလး တို႔ရဲ႕ သီခ်င္းသံေတြနဲ႔အတူ လက္ပံပြင့္ခ်ိန္မွာ လက္ပံပြင့္ေကာက္သြားဖို႔ အညာကို တေခါက္ေလာက္ေတာ့ ျပန္ေရာက္ခ်င္ေသးတယ္။
“လက္ပံပြင့္ေတြ
ေလအတိုက္ ေႂကြလိုက္တဲ့အခါ
တဝဲဝဲေဝ႔ လို႔ ေလယာဥ္ပမာ
ေအာ္ ခ်စ္စရာ ခ်စ္စရာ
ျမင္ရပါေလဦးေတာ့မည္”
မေမ့ေသာအညာ
(ကိုေလးလြင္/သန္းထြန္းေလး)
အထူးေက်းဇူးတင္စြာနဲ႔ ကိုးကားျခင္း
(၁) ရွင္ဥတၱမေက်ာ္ ေတာလား၊ ရွင္ဥတၱမေက်ာ္ (ျမန္မာသကၠရာဇ္ ၈၁၅-၉ဝ၄)
မႏၱေလးတကၠသိုလ္ သုေတသနအဖြဲ႔၊ တတိယအႀကိမ္ ပံုႏွိပ္၊ ဧၿပီလ၊ ၁၉၆၁
(၂) မင္းသုဝဏ္ကဗ်ာေပါင္းခ်ဳပ္၊ မင္းသုဝဏ္ (၁၉ဝ၉ -၂ဝဝ၄)
စာေပေလာက စာအုပ္တိုက္၊ ပထမအႀကိမ္ ပံုႏွိပ္၊ မတ္လ၊ ၁၉၇၇
(၃) ႏွလံုးသားထဲက ျမတ္ႏိုးရာရာ ေတးေပါင္းစုမ်ား
