 စာေရး ဆရာမ တင္နီဆင္ ဂ်က္စီ (Tennyson Jesse) ေရးသားေသာ The Lacquer Lady ၀တၳဳထဲမွ အဓိက ဇာတ္ေဆာင္ ဖဲင္နီ (Fanny)ဆိုသူမွာ အျပင္ဘက္၌ မက္တီ ကာလိုဂ႐ိုဒီ ဟု ေခၚသည့္ အီတလီ ႏြယ္ဖြား အမ်ဳိးသမီး ျဖစ္ပါသည္။ သူ႔အေၾကာင္းမွာ စိတ္၀င္စားဖြယ္ ေကာင္းလွ၏။
စုဖုရားလတ္က မက္တီကို အလြန္ ခင္မင္၍ မက္တီကလည္း စုဖုရားလတ္ကို သခင္ရင္း တစ္ေယာက္ပမာ သစၥာ ေစာင့္သိ ႐ိုေသ ေလးစား ခဲ့သည္။
ဖခင္ျဖစ္သူက သမီးမက္တီကို ဘိလပ္သို႔ လႊတ္၍ ပညာ သင္ယူေစခဲ့သည္။ မင္းတုန္းမင္း တရား နတ္ရြာ မစံမီတြင္ပင္ မက္တီသည္ မႏၲေလးသို႔ ျပန္လည္ ေရာက္ရွိ လာခဲ့သည္။ သူ၏ ဖခင္ နန္းတြင္းသို႔ ၀င္၊ထြက္သြား လာေနသည့္ အတြက္ မက္တီသည္ ျမေတာင္ ၿမိဳ႕စား စုဖုရားလတ္၏ အပ်ဳိေတာ္ ျဖစ္လာသည္ဟု ဆိုသည္။ (၀ဲ အပ်ဳိေတာ္မွ်သာ ျဖစ္ပါသည္။ ႏုိင္ငံျခားသူ မ်ားကို ၀ဲ အပ်ဳိေတာ္ အျဖစ္ ခန္႔ထားသည္။ ၀ဲ အပ်ဳိ ေတာ္ဆိုသည္မွာ အခ်ိန္ပိုင္းသာ လာေရာက္ ခစားရသည့္ ႏိုင္ငံျခားသူ အပ်ဳိေတာ္မ်ား ျဖစ္၏။)
ဖခင္ႀကီး ကာလိုဂ႐ိုဒီသည္ ကြယ္ လြန္သြား၏။ မိခင္ႏွင့္အတူ မက္တီ သည္ အားကိုးရာမဲ့က်န္ရစ္ခဲ့ရွာသည္။ စီးပြားေရးလည္း ပ်က္ျပားလာသည္ဟု ဆိုပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ သူ႔ထက္အသက္ ႀကီး၍ ႀကီးမားတုတ္ခိုင္ေသာ ခႏၶာကိုယ္ႏွင့္ အသား နီစပ္စပ္ရွိေသာ မီးသေဘၤာ အေပါင္းတို႔၏ မာလိန္ႀကီး ဘဂ္ေရွာဆိုသူႏွင့္ လက္ထပ္ လိုက္ရသည္။ သို႔ေသာ္ မၾကာမတင္ မွာပင္ ခင္ပြန္းသည္ ဘဂ္ေရွာမွာ ငွက္ဖ်ား ေရာဂါျဖင့္ ကြယ္လြန္ သြားခဲ့ျပန္သည္။
ထုိအခ်ိန္၌ သီေပါမင္း ဘုရင္ျဖစ္ လာကာ မက္တီ၏ အရွင္သခင္ ျမေတာင္ ၿမိဳ႕စား စုဖုရားလတ္ ကလည္း ဓားထက္သည့္ အရွင္ နန္းမေတာ္ ဘုရား ျဖစ္ လာသည္။ မက္တီသည္ မိဖုရား ေခါင္ႀကီး စုဖုရားလတ္ထံ ေန႔ညမျပတ္ ၀င္ထြက္ ခစားခဲ့သူ လက္စြဲ အပ်ဳိေတာ္ျဖစ္ လာသည္ဆို၏။
ထိုသုိ႔ မိဖုရား ေခါင္ႀကီးထံ ခစားေနစဥ္ ျပင္သစ္ကုန္သည္ (အေထာက္ေတာ္)တစ္ဦးျဖစ္သူ ဗြန္ဗြိဳင္ဆန္ဆိုသူ (၎င္း၏ မူရင္း အမည္မွာ အျပင္ဘက္၌ ဗြန္၀ီလ်ံ) ႏွင့္ ခ်စ္ႀကိဳက္ ေနၾကသည္။ ဗြန္ဗြိဳင္ဆန္သည္ ျမန္မာႏွင့္ ျပင္သစ္ မီးရထား လမ္းေဖာက္လုပ္ရန္၊ ေက်ာက္တြင္း တူးရန္ႏွင့္ ဘဏ္တုိက္မ်ား ဖြင့္ရန္ စီစဥ္ေနသူ ျဖစ္သည္။ သူ႔ေနာက္တြင္ ျပင္သစ္ အစိုးရ ရွိေနၿပီး အင္ဒိုခ်ဳိင္း နားမွတစ္ဆင့္ အထက္ျမန္မာျပည္ကို ထုိးေဖာက္ရန္ ျပင္သစ္ အစုိးရက စီစဥ္ ေနသည္။ မႏၲေလးတြင္ ရွိသည့္ ျပင္သစ္ ေကာင္စစ္၀န္သည္လည္း အထက္ျမန္ မာျပည္ကို ျပင္သစ္အင္ပါယာႀကီးထဲသို႔ သြတ္သြင္းရန္ စီမံကိန္း ခ်လ်က္ရွိ၏။ ထိုအေတာအတြင္း ဗြန္ဗြိဳင္ဆန္သည္ ပါရီ သို႔ ျပန္သြားကာ ျပင္သစ္သူေလး တစ္ေယာက္နဲ႔ လက္ထပ္လာခဲ့သည္။ ဤတြင္ ဗြန္ဗြိဳင္ဆန္ႏွင့္ ခ်စ္ႀကိဳက္ရာမွ တိတ္တိတ္ပုန္း မယားျဖစ္ခဲ့ရေသာ ဖဲင္နီသည္ ခ်စ္သူအေပၚ စိတ္နာသြားကာ လက္စားေခ်ရန္ အမ်ဳိးမ်ဳိး ၾကံစည္ခဲ့သည္။
ဖဲင္နီသည္ ကင္း၀န္မင္းႀကီး၏ ဘာသာျပန္ စာေရးကေလး တစ္ဦး (အခ်ဳိ႕က ေနာင္အခါ ဒီပဲရင္း ၀န္ေထာက္ ဦးျမဲျဖစ္လာသူ ဟုဆိုသည္) ကို ခ်ဥ္း ကပ္ကာ ျပင္သစ္ႏွင့္ ျမန္မာတို႔ လွ်ိဳ႕၀ွက္္ခ်ဳပ္ဆိုေသာ စာခ်ဳပ္ မိတၱဴႏွင့္ ျပင္သစ္ ႏိုင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးႏွင့္ ျမန္မာ အစိုးရတို႔ အျပန္အလွန္ ေပးပို႔ ဆက္သြယ္ၾကေသာ လွ်ိဳ႕၀ွက္္စာ မိတၱဴမ်ားကို ရေအာင္ ယူခဲ့သည္။ ထိုအခ်ိန္က မႏၲေလး ေနျပည္ေတာ္တြင္ အဂၤလိပ္ကလည္း ေျခ႐ႈပ္ကာ တုိင္းျပည္ပါ သိမ္းဖို႔ ၾကံစည္ေနခ်ိန္ ျဖစ္၏။ အဂၤလိပ္၏ အားကိုးမွာ ကင္း၀န္မင္းႀကီး ျဖစ္သည္။ ေနာက္ ေျခ႐ႈပ္ေနသူ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ ျပင္သစ္တုိ႔၏ အားကိုးမွာ ေလွသင္း အတြင္း၀န္ ျဖစ္သည္။ ထုိသို႔ေသာ အဂၤလိပ္ႏွင့္ ျပင္သစ္ေျခ႐ႈပ္ အားၿပိဳင္ေနသည့္ အခ်ိန္တြင္ ဖဲင္နီက ၾကား၀င္လုိက္ျခင္း ျဖစ္သည္။ သူ ရရွိခဲ့သည့္ ျပင္သစ္ႏွင့္ လွ်ဳိ႕၀ွက္စာ မိတၱဴမ်ားကို ၿဗိတိသွ် သူလွ်ဳိ အေထာက္ေတာ္ တစ္ဦးျဖစ္ေသာ အီတလီ ေကာင္စစ္၀န္ ဆန္ဒေရႏုိ လက္သို႔ အပ္လိုက္သည္။ ဆန္ဒေရႏုိသည္ ထုိစာမိတၱဴမ်ားကို ေအာက္ျမန္မာျပည္ရွိ အဂၤလိပ္တို႔ထံ ပို႔လိုက္ရာတြင္ အဂၤလိပ္တို႔က ျပင္သစ္တို႔ ထုိးေဖာက္ ၀င္ေရာက္ျခင္း မျပဳမီ ျမန္မာျပည္ အထက္ပိုင္းကို တုိက္ခုိက္ သိမ္းပိုက္ႏိုင္ ခဲ့ၾကသည္။ ဤသို႔ျဖင့္ ျမန္မာ ဘုရင္ႏွင့္ ျမန္မာျပည္သည္ အဂၤလိပ္တို႔ လက္ေအာက္သို႔ က်ေရာက္ခဲ့ရေလသည္။
အရွင္ႏွစ္ပါး သူ၏ မ်က္စိေရွ႕တြင္ပင္ ပါေတာ္မူသြားေသာ အခါမွ ဖဲင္နီသည္ သူ၏ အမွားကို မ်က္၀ါးထင္ထင္ ေတြ႔ျမင္လိုက္ေတာ့သည္။ သူ႔စနက္၊ သူ႕ လက္ခ်က္ေၾကာင့္ သူ႔အရွင္ကို ဖမ္းသြားေသာအခါ ထိတ္လန္႔ တုန္လႈပ္ခဲ့ရသည္။ ဖဲင္နီလည္း အားကိုးရာမဲ့ ျဖစ္ၿပီး ျပန္ခဲ့သည္။ မႏၲေလးၿမိဳ႕ေပၚရွိ ခရစ္ယာန္ သီလရွင္ ေက်ာင္းတြင္ သြားေရာက္ခိုကိုး ေနခဲ့ရသည္။ ထုိ႔ေနာက္ ဗိုလ္ခ်ဳပ္ပရင္ဒါဂါတ္၏ လက္ေရးတို စာေရး အျဖစ္ လိုက္ပါလာသည့္ အဂၤလိပ္ကျပား တစ္ဦးႏွင့္ အိမ္ေထာင္က်သည္။ သူ႔ေယာက္်ားက တပ္မွ ထြက္ကာ မႏၲေလးတြင္ပင္ ေက်ာက္စိမ္း အေရာင္းအ၀ယ္ လုပ္ေနခဲ့သည္။ ေနာက္ပိုင္း ဘိလပ္သို႔ ျပန္သြားၿပီးေနာက္ ေရွးေဟာင္းပစၥည္း ေရာင္းသည့္ ဆိုင္ကေလး တစ္ဆုိင္ကို ဖြင့္သည္။ တစ္ေန႔တြင္ ဖဲင္နီထံသို႔ စာတစ္ေစာင္ ေရာက္လာ၍ ဖတ္ၾကည့္လိုက္ေသာ အခါ ရန္ကုန္သို႔ ျပန္ေရာက္ေနေသာ အရွင္နန္း မေတာ္ စုဖုရားလတ္ထံမွ ျဖစ္ေနသည္။ ျမန္မာႏွင့္အီတလီ ကျပားျဖစ္သည့္ ဖဲင္နီသည္ ဘိလပ္တြင္ ေနထုိင္ရသည့္တုိင္ ေပ်ာ္ပိုက္ျခင္း မရွိပါ။ မႏၲေလးကိုသာ လြမ္းေနသည္။ ေနာက္ဆံုးတြင္ သူသည္သူ၏အရွင္ စုဖုရားလတ္ ရွိရာ ရန္ကုန္သို႔ ျပန္လာျခင္းျဖင့္ ၀တၳဳကို အဆံုးသတ္ ထားပါသည္။
သည္လက္ကားေလဒီ(The Lacquer Lady) ၀တၳဳသည္ ၁၉၂၉ ခုႏွစ္က ပထမ အႀကိမ္ ပံုႏွိပ္ ထုတ္ေ၀ခဲ့ျခင္း ျဖစ္၏။ ထုိ၀တၳဳ မေရးသားမီ တင္နီဆင္ဂ်က္စီသည္ ထုိစဥ္က ဘုရင္ခံျဖစ္ေသာ ဆာဟာကုတ္ဘတ္တလာ၏ ဧည့္သည္ေတာ္ အျဖစ္ ျမန္မာျပည္သို႔ ေရာက္လာခဲ့ကာ ၀တၳဳေရးရန္ အခ်က္အလက္မ်ားကို ရွာေဖြခဲ့သည္။ တရား လႊတ္ေတာ္တြင္ ၀တ္လံုလိုက္ခဲ့ၿပီး မႏၲေလးေရွ႕ေနအသင္းကို စတင္တည္ေထာင္ ခဲ့သည့္ “ေရာေ၀းဆြင္းဟိုး”ဆိုသူႏွင့္ေတြ႕ကာ သူ႔ထံမွ ၀တၳဳ ဇာတ္လမ္းကို ရခဲ့သည္ ဆို၏။ ပထမတြင္ ေရာေ၀းဆြင္းဟိုးသည္ ထုိဇာတ္လမ္းကို သူကိုယ္တုိင္ ၀တၳဳအျဖစ္ ေရးရန္ စိတ္ကူးထားေသာ္လည္း ေရးခ်ိန္မရသျဖင့္ ထုိဇာတ္လမ္းကို တန္နီဆင္ ဂ်က္စီအား ေပးလုိက္ျခင္းျဖစ္သည္။
တင္နီဆင္ဂ်က္စီသည္ ဆြင္းဟိုးထံမွ ထိုဇာတ္ လမ္းကို ရၿပီးေနာက္ မႏၲေလးတြင္ ရွိၾကသည့္ ကုလား၀န္ေဟာင္း သမီး မစၥက္ဟုိဆန္နာ မာႏြတ္၊ ျပင္သစ္ရက္ကန္း ဆရာႀကီးသမီး ဒင္နီဂရီးႏွင့္ စုဖုရားလတ္၏ လက္စြဲ အပ်ဳိေတာ္ျဖစ္ခဲ့သူ မက္တီကာလိုဂ႐ိုဒီတို႔ႏွင့္ ေတြ႔ဆံု ေမးျမန္းသြားခဲ့သည္။ ၀တၳဳထဲမွာ ကုလား၀န္သမီး ဆာရာအာရတြန္မွာ အျပင္ဘက္မွ ကုလား၀န္ေဟာင္း သမီး မႏၷက္ ဟိုဆန္နာမာႏြတ္ ျဖစ္သည္။ ၀တၳဳထဲမွာ ရက္ကန္းဆရာႀကီးသမီး ဂ်ဴလီဆိုသူမွာ အျပင္ဘက္မွ ျပင္သစ္ရက္ကန္း ဆရာႀကီးသမီး ဒင္နီဂရီး ျဖစ္သည္။ မက္တီကာလို ဂ႐ိုဒီသည္ ၀တၳဳထဲမွ အဓိကဇာတ္ေကာင္ ဖဲင္နီ ျဖစ္လာခဲ့သည္။
စာေရးသူသည္ ဤ၀တၳဳကို တကၠသိုလ္တြင္ ေနစဥ္ကတည္းက ဖတ္ခဲ့ဖူးသည္။ ထုိစဥ္က သမိုင္းလက္ေထာက္ ကထိက ေဒၚခင္ခင္ခက စာအုပ္ေပး၍ ဖတ္ေစသျဖင့္ ဖတ္ခဲ့ရျခင္းျဖစ္၏။ ၀တၳဳအေနျဖင့္ အလြန္ႀကိဳက္ခဲ့ပါသည္။ သို႔ေသာ္ ကုန္းေဘာင္နိဂံုး၏ အေၾကာင္းအရာမ်ားကို အခ်ဳိ႕ေနရာတုိ႔၌ မဟုတ္မမွန္ ေရးသားထားမႈမ်ားကိုမူ မႀကိဳက္ပါ။
၁၉၃၆ ခုႏွစ္၌ ျမန္မာျပည္သို႔ လာေရာက္ လည္ပတ္ေသာ ယိုးဒယား (ထိုင္း) မင္းသားႀကီး ဒမ္ေရာင္းရာဇာႏုပတ္(ယိုးဒယားဘုရင္ ေမာင္းဂြပ္၏သားေတာ္)သည္ ၁၉၃၆ ခုႏွစ္၊ ျမန္မာႏိုင္ငံ အတြင္း ခရီးသြားလာျခင္း အမည္ျဖင့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ ေရးသားခဲ့သည္။ ထုိစာအုပ္ စာမ်က္ႏွာ ၁၂၆ မွ ၁၃၁ အထိတြင္ ထုိင္းမင္းသားႀကီးႏွင့္ မႏၲေလးမွ ပ်ဥ္းမနား မင္းသားႀကီး၊ ထရံကာ မင္းသမီးႀကီးတုိ႔ေမာင္ႏွံႏွင့္ မကၡရာ ထိပ္တင္ျဖဴမင္းသားႀကီးတုိ႔ ေတြ႔ဆံုခန္းကို ေဖာ္ျပထားပါသည္။ ထုိအခန္း၌ သည္ လက္ကားေလဒီ စာအုပ္ႏွင့္ပတ္သက္၍ ေဆြးေႏြးခန္းပါ၏။ ထိုင္းမင္းသားႀကီးက ထိုစာအုပ္ကို မ၀ယ္ဖတ္ရေသးေၾကာင္းေျပာရာ ပ်ဥ္းမနားမင္းသားႀကီးႏွင့္ မကၡရာထိပ္ တင္ျဖဴ မင္းသားႀကီးတုိ႔က...
“ဒီစာအုပ္မ်ဳိးကို ၀ယ္ဖို႔ ေငြမျဖဳန္းသင့္။ ဒီစာအုပ္ဟာ သီေပါမင္းလက္ ထက္ကို အေျခခံထားတာ ျဖစ္တယ္။ ျမန္မာ့နန္းတြင္းအေရးကို မွားမွားယြင္း ယြင္း ေရးထားတာ ျဖစ္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဒီစာအုပ္၀ယ္မဖတ္ဖို႔ အၾကံျပဳပါတယ္”
ဟူ၍ ေျပာၾကားခဲ့ေၾကာင္း ေရးထားသည္။
ဤသည္ကိုေထာက္၍ ျမန္မာဘုရင့္ အႏြယ္ေတာ္မ်ားသည္ အတိတ္က သူတို႔ မည္သို႔ပင္ ခံစားခဲ့ရေစကာမူ သူတို႔၏ ဘုရင္ႏွင့္ မိဖုရားအေပၚ မေကာင္းေရးသည္မ်ဳိးကို ႏွစ္သက္ပံု မရ။ သူတို႔၏ အရွင္ သခင္မ်ား၏ ဂုဏ္ကို ထိန္းခ်င္ပံု ရသည္ဟု ယိုးဒယား(ထုိင္း)မင္းသားႀကီးက မွတ္ ခ်က္ျပဳ၍ ေရးထားသည္ကို ဖတ္ရဖူးသည္။ အရွင္ႏွစ္ပါးေၾကာင့္ ကိုယ္တုိင္ကိုင္က် ဒုကၡ ေရာက္ခဲ့ဖူးသည့္ ပ်ဥ္းမနား မင္းသားႀကီးတို႔ပင္လွ်င္ သည္လက္ကား ေလဒီကို မႀကိဳက္ဟု ဆိုသည္မွာ မဆန္းပါ။ စာေရးသူပင္ ဤအခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ မႀကိဳက္ခဲ့ေပ။
ေနာင္အခါ ဤစာအုပ္ႏွင့္ ပတ္သက္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ားကိုလည္း ဖတ္ခဲ့ရသည္။ ဆရာျမသန္းတင့္က ခ်စ္ေသာ ယြန္းခင္ခင္ အမည္ျဖင့္ ဘာသာျပန္ေသာ အခါ၌လည္း ဆရာက လက္ေဆာင္ ေပး၍ ဘာသာျပန္ စာအုပ္ကို ဖတ္ခဲ့ရသည္။ ယခုအခါ ကုန္းေဘာင္ အလြန္ကို ေရးေနစဥ္ မူရင္း အဂၤလိပ္၀တၳဳႏွင့္ ဆရာ ျမသန္းတင့္၏ ဘာသာျပန္ ယြန္းခင္ခင္ တို႔ကို ယွဥ္၍ ဖတ္ျပန္သည္။ သမိုင္း အေတြး သမိုင္း အျမင္ျဖင့္ ဖတ္ျခင္း ျဖစ္၏။ ယခင္ ဖတ္စဥ္က ဇာတ္လမ္းကိုသာ အေလးအနက္ထား ဖတ္သည္။ ယခု ဖတ္ေသာအခါ သမိုင္းကို ပို၍ ေတြ႕ရေလသည္။
ကင္း၀န္မင္းႀကီးႏွင့္ တုိင္းတား မင္းႀကီးတို႔ ႏွစ္ဦး၏ စ႐ိုက္ အားၿပိဳင္မႈကို ျမင္ရသည္။ သူ႔၀တၳဳထဲတြင္ မင္းေဆြမင္းမ်ဳိးတုိ႔၏ အေၾကာင္းကိုလည္း အက်ယ္တ၀င့္ ေရးထားသည္ကို ေတြ႕ရ၏။ ျပင္သစ္၊ အဂၤလိပ္ ႏွင့္ အီတလီတုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အထက္ပိုင္းတြင္ ေျခပုန္း ခုတ္ၾကပံုကိုလည္း သတိျပဳ မိသည္။ ဤအပိုင္းမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ မွန္သင့္သေလာက္ မွန္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သို႔ရာတြင္ တင္နီဆင္ဂ်က္စီ၏ သမုိင္း အျမင္မွာ စဥ္းစားဖြယ္ ေကာင္းေနသည္။
သူ႕ကိုဇာတ္လမ္း ေပးလုိက္ေသာ ၀တ္လံုေတာ္ရ ေရာေ၀းဆြင္းဟိုးက-
“ၿဗိတိသွ်တို႔ ျမန္မာႏိုင္ငံ အထက္ပိုင္းကို သိမ္းလိုက္ရျခင္း သည္ ဘံုေဘဘားမား သစ္ကုမၸဏီ ကိစၥေၾကာင့္ မဟုတ္။ ဖဲင္နီ၏ အခ်စ္ ျပႆနာေၾကာင့္သာ ျဖစ္သည္”
ဟု တင္နီဆင္ဂ်က္စီကို ေျပာလုိက္သည္ ဆို၏။
စာေရး ဆရာမ တင္နီဆင္ ဂ်က္စီကလည္း ထုိအတိုင္းပင္ လက္ခံပံု ရသည္။ ဤအေၾကာင္းႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဆရာျမသန္းတင့္က သူ၏ “ေတာင္ သမန္ ေရႊအင္းက ေလညင္း ေဆာ္ေတာ့” စာအုပ္တြင္ သူ႔သေဘာ၊ သူ႕အျမင္ကို ေရးျပထားသည္။ ထိုအျမင္ ထုိသေဘာကို စာေရးသူလည္း သေဘာက် လွပါသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဆရာျမသန္းတင့္၏ သံုးသပ္ခ်က္အတိုင္း ေဖာ္ျပလုိက္ပါ သည္။
“ဇာတ္လမ္းအရ ဖဲင္နီသည္ ျပင္သစ္လူမ်ဳိး အေထာက္ေတာ္ ဗြန္ဘြိဳင္ဆင္ကို လက္စား ေခ်လိုေသာေၾကာင့္ ျပင္သစ္ႏွင့္ ျမန္မာ တုိ႔၏ လွ်ဳိ႕၀ွက္စာႏွင့္ စာခ်ဳပ္မ်ားကို ခုိးယူ၍ ၿဗိတိသွ် သူလွ်ဳိကို ေပးလုိက္ေၾကာင္း၊ ဤတြင္ ၿဗိတိသွ်တို႔က ျပင္သစ္တုိ႔ ၾသဇာ လြမ္းမိုးမည္ စိုးသျဖင့္ ေျချမန္၊ လက္ျမန္ ၀င္ေရာက္ တုိက္ခုိက္ သိမ္းပိုက္လိုက္ျခင္း ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာလုိပံုရသည္။
ထိုအျဖစ္အပ်က္သည္ ဇာတ္ လမ္းအျဖစ္ ေရးထားျခင္းေလာ၊ တကယ္ေလာ ဆုိသည္ကိုမူ ကြၽန္ေတာ္တို႔ မသိႏိုင္။ တကယ္ ျဖစ္ခဲ့သည္ ဆိုလွ်င္မူ “အထက္ျမန္မာျပည္ကို ၿဗိတိသွ်တို႔ သိမ္းပိုက္ရ ျခင္းမွာ ဘံုေဘဘားမားသစ္ ကုမၸဏီကိစၥေၾကာင့္ မဟုတ္၊ ဖဲင္နီ၏ အခ်စ္ကိစၥေၾကာင့္ ျဖစ္သည္” ဆိုသည့္စကားသည္ သာမန္ လြယ္လြယ္ ေျပာလုိက္ျခင္းေလာ။ ေလးနက္စြာ ေျပာလိုက္သည့္ သမိုင္းအျမင္ တစ္ခုေလာဟု ထပ္မံ စဥ္းစားစရာ ျဖစ္လာသည္။ လြယ္လြယ္ေပါ့ေပါ့ ေျပာလုိက္ေသာ စကား ျဖစ္သည္ ဆိုလွ်င္ကား ဘာမွ်အေၾကာင္း မဟုတ္။ သို႕ရာတြင္ သမိုင္း အျမင္တစ္ခု အေနျဖင့္ ေျပာလုိက္ျခင္းျဖစ္ သည္ဆုိလွ်င္မူ ထိုစကားသည္ ဘာမွ် အဓိပၸာယ္မရွိ၊ ေမာ္စကိုၿမိဳ႕ တံခါး၀မွ ဘို႐ိုဒီႏို တိုက္ပြဲ႐ံႈးရ ျခင္းသည္ ထုိတိုက္ပြဲ မတုိင္မီညက နပိုလီယံ အေအးမိေသာေၾကာင့္ ႐ံႈးရျခင္းျဖစ္သည္ ဆိုသည့္ စကားကဲ့သို႔လည္းေကာင္း၊ စိန္႔ဘာသိုလိုျမဴး အရပ္တြင္ လူအမ်ားကို အစုလိုက္ အျပံဳလုိက္ သတ္ခဲ့ျခင္းမွာ ျပင္သစ္ျပည္ န၀မေျမာက္ ခ်ားလ္ ဘုရင္ ေလနာ ထေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္ဟု ေျပာျခင္းကဲ့သို႔လည္း ေကာင္း၊ အဓိပၸာယ္ ကင္းမဲ့ေန လိမ့္မည္။ သမိုင္း အျဖစ္အပ်က္ မ်ားတြင္ လူတစ္ဦး တစ္ေယာက္၏ အခန္းက႑သည္ ဘာမွ် ေျပာပေလာက္သည္ မဟုတ္။
တင္နီဆင္ဂ်က္စီ၏ ၀တၳဳ ထဲမွ ဇာတ္လိုက္ျဖစ္သည့္ ဖဲင္နီ (အျပင္တြင္ စုဖုရားလတ္၏ အပ်ဳိေတာ္ျဖစ္ခဲ့သည့္ ကာလိုဂ႐ို ဒီ)၏ အခ်စ္ကိစၥမေပၚခဲ့လွ်င္ လည္း အဂၤလိပ္တို႔သည္ အထက္ ျမန္မာျပည္ကို သိမ္းပိုက္မည္သာ ျဖစ္ေလသည္။ ၁၈၇၈ ခုႏွစ္တြင္ မင္းတုန္းမင္း နတ္ရြာစံၿပီးေနာက္ ေဆြေတာ္မ်ဳိးေတာ္မ်ား အေရး အခင္းျဖစ္ၿပီး မၾကာမီ ၁၈၇၉ ခုႏွစ္၊ ေအာက္တိုဘာလတြင္ အဂၤလိပ္သံ ကိုယ္စားလွယ္ အဖြဲ႕ သည္ မႏၲေလးမွ ႐ုပ္သိမ္းသြားခဲ့ သည္။ ဘံုေဘဘားမား သစ္ ကုမၸဏီကို ျမန္မာအစိုးရက ဒဏ္ ႐ိုက္လိုက္သည့္အခါ၌ ၁၈၈၅ ခု၊ ေအာက္တိုဘာလထဲတြင္ အဂၤလိပ္ က ရာဇသံ ေပးပို႔ခဲ့သည္။ ထိုရာ ဇသံပါ အခ်က္အလက္မ်ား အားလံုး လိုက္နာရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းျဖင့္ ထိုရာဇသံတြင္ ပါရွိသည္။ ျမန္မာ တို႔က ရာဇသံကို ပယ္ခ်လိုက္ၿပီးေနာက္ ႏို၀င္ဘာလ ၁၄ ရက္ေန႔ တြင္ အဂၤလိပ္တပ္မ်ားသည္ နယ္ စပ္ကို ျဖတ္ေက်ာ္လာခဲ့ၾကကာ ႏွစ္ပတ္အတြင္းတြင္ မႏၲေလးကို သိမ္းပိုက္ၾကသည္။
ထိုအျဖစ္အပ်က္သည္ သမိုင္းလမ္းေၾကာင္း ျဖစ္ေလသည္။ တင္နီဆင္ဂ်က္စီႏွင့္ ဆြင္းဟိုးတို႔ ေျပာသလို ဖဲနင္နီက ျပင္သစ္-ျမန္မာ လွ်ဳိ႕၀ွက္ စာခ်ဳပ္ကို ခိုးေပးသည့္ အတြက္ မႏၲေလးကို သိမ္းပိုက္ရသည္ဆိုသည္မွာ သမိုင္းအျမင္ျဖင့္ၾကည့္လွ်င္ ေသးဖြဲ လြန္းေနသည္။ ဖဲင္နီသည္ ထို လည္ပတ္ေနေသာ သမိုင္း ယႏၲ ရားႀကီးထဲမွ ၀က္အူ ကေလးတစ္ခု သာျဖစ္သည္။ ထိုေနရာတြင္ ဖဲင္နီ မရွိလွ်င္လည္း တစ္ဦးဦး ေပၚလာဦးမည္သာ ျဖစ္ပါသည္။ ထို အေၾကာင္းျပခ်က္ မရွိလွ်င္လည္း အဂၤလိပ္သည္ အထက္ ျမန္မာျပည္ကို အေၾကာင္း တစ္ခုခု ရွိ၍ သိမ္းပိုက္ဦးမည္သာ ျဖစ္သည္။ သမိုင္းအျဖစ္ပ်က္ႀကီး တစ္ခု ေပၚေပါက္ လာရျခင္းမွာ တစ္ခုတည္းေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ မဟုတ္ႏိုင္။ မျဖစ္ႏိုင္။ ရာေပါင္း မ်ားစြာေသာ အေၾကာင္းမ်ား ဆံုစည္း တိုက္ဆိုင္ရာမွ ေပၚေပါက္လာရ ျခင္းသာ ျဖစ္ပါသည္”
စာေရးသူ စာအုပ္တစ္အုပ္တြင္ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္၌ အဂၤလိပ္အေရးပိုင္ မစၥတာဂလပ္စ္ မႏၲေလးၿမိဳ႕သို႔ေရာက္ရွိ စဥ္က မက္တီကာလိုဂ႐ိုဒီ၏ ေယာက်္ား ေက်ာက္စိမ္းကုန္သည္ႏွင့္ ေတြ႕ဆံုေဆြး ေႏြးခဲ့ရေသးေၾကာင္း၊ ထိုအခ်ိန္၌ မက္တီမွာ ကြယ္လြန္ အနိစၥေရာက္ၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း ဖတ္လိုက္ရသည္။ သို႔ေၾကာင့္ မက္တီကာလိုဂ႐ိုဒီမွာ ၁၉၃၅ ခုႏွစ္ မတိုင္မီကပင္ ကြယ္လြန္သြားခဲ့ၿပီျဖစ္ ေၾကာင္း သိလိုက္ရသည္။
အျခား စာအုပ္တစ္အုပ္တြင္လည္း ဘံုေဘဘားမား ကုမၸဏီတြင္ ကာလိုဂ႐ိုဒီ အမည္ရွိ ညီအစ္ကိုႏွစ္ေယာက္ အမႈထမ္း ခဲ့ၾကသည္ဟူ၍ ေတြ႕ရွိရပါသည္။ မ်ဳိး ႐ိုးအမည္ခ်င္း တူေနသျဖင့္ ထိုကာလို ဂ႐ိုဒီ ၂ ဦးမွာ မက္တီ၏ဦးေလးမ်ား ပင္ေလာ။ သို႔မဟုတ္ အစ္ကိုမ်ားပင္ ေလာဟူ၍ ေတြးမိပါသည္။
အရွင္ႏွစ္ပါး ပါေတာ္မူၿပီးေနာက္ လက္ထက္ေတာ္ကေလးမွာ အက်ဥ္းခံခဲ့ ရသည့္ မိဖုရားမ်ား၊ မင္းသမီးမ်ားသည္ မက္တီကာလိုဂ႐ိုဒီ၏အိမ္တြင္ စုေ၀းေနထိုင္ၾကျခင္းလည္း စာအုပ္တစ္အုပ္တြင္ ဖတ္ရဖူးပါသည္။ နယ္ခ်ဲ႕ဘက္မွ ထိုမိဖုရားႏွင့္ မင္းသမီးမ်ား ေနထိုင္စားေသာက္ ေရးအတြက္ ေငြေၾကးရိကၡာေထာက္ပံ့ခဲ့သည္ဟု ဆိုပါသည္။ ထိုမိဖုရားႏွင့္ မင္းသမီး ေလးမ်ားအား မက္တီကလည္း တတ္အားသမွ် စြန္႔စြန္႔စားစား ကူညီေထာက္ပံ့ခဲ့ သည္။ သူတို႔သည္ မက္တီႏွင့္ ငယ္စဥ္ကတည္းကပင္ ရင္းႏွီးခဲ့သူမ်ားျဖစ္၏။ သူတို႔ ေထာင္အတြင္း အက်ဥ္းခံေနရစဥ္ကလည္း မက္တီသည္ ေငြေၾကးမွအစ၊ စားေသာက္ဖြယ္ရာအသံုးအေဆာင္မ်ားကိုပါ ပို႔ေပးခဲ့သည္ဆို၏။
ဤသို႔ျပဳျခင္းမွာ သူ႔အရွင္ရင္း နန္းမေတာ္ စုဖုရားလတ္ကို သစၥာေဖာက္ျခင္း မဟုတ္။ ခင္မင္ရင္း ျဖစ္သည့္ ဒုကၡ ေရာက္ေနသူမ်ားအား ကူညီျခင္း ျဖစ္သည္ဟု မက္တီက ေျပာခဲ့ပါသည္။ ထိုမိဖုရားႏွင့္ မင္းသမီး ကေလးမ်ားကို ၿဗိတိသွ် အစိုးရက မႏၲေလးတြင္ မေနေစပါ။ အေလာင္းဘုရား သေဘၤာျဖင့္ ရန္ကုန္သို႔ ပို႔လိုက္ပါသည္။ ထိုသေဘၤာတြင္ အိႏၵိယျပည္ ထုတ္ ဘံုေဘေဂဇက္မွ သတင္းစာဆရာ ဂရက္တန္ဂီယာရ(Grattan Geary) ဆိုသူ လိုက္ပါသြားသည္။ ဂရက္တန္ ဂီယာရီသည္ ကာလိုဂ႐ိုဒီ ဆိုသူကို စကားျပန္ထား၍ သေဘၤာေပၚမွ မိဖုရားႏွင့္ မင္းသမီးမ်ားအား စကားေျပာခြင့္ ရေလသည္ဟု ဆို၏။
ဤအေၾကာင္းမ်ားကို စာေရးသူ ေရးခဲ့သည့္ ကုန္းေဘာင္ အလြန္(ပထမအုပ္)မွ “အေလာင္းဘုရား ခရီးသည္မ်ား” အခန္းတြင္ ေရးခဲ့ၿပီး ျဖစ္ပါသည္။ ထိုမိဖုရားႏွင့္ မင္းသမီးမ်ား ေထာင္မွ လြတ္လာစဥ္က မက္တီ၏ အိမ္တြင္ စုေ၀း ေနခဲ့ၾကသည္ဆိုရာ အေလာင္းဘုရား သေဘၤာေပၚတြင္ သူတို႔အား စကားျပန္ ျပဳလုပ္ေပးခဲ့သည့္ ကာလိုဂ႐ိုဒီ ဆိုသူမွာ မက္တီ၏ ဦးေလး(သို႔မဟုတ္) အစ္ကို တစ္ေယာက္ေယာက္ ျဖစ္မည္ ဆိုသည္ က ပို၍ယုတၱိရွိလာေပသည္။
သည္လက္ကားေလဒီ ၀တၳဳစာအုပ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဘာသာျပန္ဆို ေရးသားခဲ့ သူမ်ားအနက္ ဆရာေအာင္ၿဖိဳးလည္း တစ္ေယာက္ အပါအ၀င္ ျဖစ္သည္။ ဆရာေအာင္ ဖိဳးက သူ၏ေဆာင္းပါးမ်ားတြင္ သည္လက္ကား ေလဒီကို ယြန္းေဒ၀ီ ဟူ၍ ျပန္ဆိုခဲ့ သည္။ မက္တီ၏ဖခင္မွာ ဂရိ လူမ်ဳိးဟူ၍လည္း ေရးခဲ့၏။ သို႔ေသာ္ ဆရာ၏အေခၚ အေ၀ၚမ်ားအနက္ ထို၀တၳဳထဲမွ ဖဲင္နီအား “သုဘဒၵါလို မိန္းကေလး”ဟု အမည္ေပးပံုကို စာေရးသူ အလြန္ သေဘာက်ပါသည္။ အျခား စာေရးဆရာ တစ္ဦးက “ယြန္း႐ုပ္နတ္မယ္” ဟု အမည္ ေပးခဲ့သည္။ ဆရာျမသန္းတင့္ကမူ ဤစာအုပ္ကို ခ်စ္ေသာ ယြန္းခင္ခင္ ဟု အမည္ေပးခဲ့ရာ ဖဲင္နီကို “ယြန္းခင္ခင္”ဟု ေခၚလိုက္ျခင္းျဖစ္၏။
တစ္ခါက ဆရာႀကီး ျမေကတုေရးသည့္ စာတြင္ “သည္လက္ကားေလဒီ” ဆိုသည္မွာ စုဖုရားလတ္ကို ေခၚျခင္းျဖစ္ေၾကာင္း ေရးခဲ့ပါသည္။ မိဖုရားေခါင္ႀကီး စုဖုရားလတ္ကို “ေလဒီ”ဟု ေခၚဆို သံုးႏႈန္းမည္ မထင္ပါ။ အေခၚအေ၀ၚအားျဖင့္ နိမ့္က်ေနပါသည္။ အျခား စာေရးဆရာမ်ား အားလံုးက “သည္လက္ကားေလဒီ”သည္ ၄င္း၀တၳဳထဲမွ ဖဲနင္နီကိုပင္ ဆိုလိုသည္ဟု ေရးၾကသည္။
“သည္လက္ကားေလဒီ”ကို တိုက္႐ိုက္ ဘာသာျပန္ရလွ်င္ “ယြန္းထည္ ကဲ့သို႔ေသာ အမ်ဳိးသမီးကေလး” ဟူ၍ပင္ ဆိုရေပ မည္။ ယြန္းထည္ျပဳလုပ္သည့္ အခါ အတြင္းမွ ၀ါးျဖင့္ ရက္လုပ္ ပံုေဖာ္၍ ႏြားေခ်းႏွင့္ သစ္ေစးသုတ္ကာ ျပဳလုပ္ ျခင္းျဖစ္ရာ အျပင္ပန္း အားျဖင့္ ယြန္း ထည္ကေလးသည္ မည္သို႔ပင္ လွပေစကာမူ အတြင္း၌ ၀ါး၊ ႏြားေခ်း၊ သစ္ေစး မ်ားခံထားျခင္းသာျဖစ္သည္။ ဖဲင္နီကို ဆိုလိုျခင္းျဖစ္သည္။
“အေပၚယံ ေရႊမႈန္ၾကဲ၊ အထဲက ေနာက္ေခ်းခံ” ဟူေသာ ျမန္မာဆို႐ိုး အတိုင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ ဖဲင္နီသည္ မည္သို႔ပင္ သူ၏ အရွင္သခင္ျဖစ္ေသာ မိဖုရားေခါင္ႀကီး စုဖုရားလတ္ အေပၚ ႐ိုေသသည္၊ သစၥာရွိသည္၊ ခင္မင္သည္ ဆိုေစကာမူ တစ္ဖက္၌လည္း စုဖုရား လတ္ႏွင့္ မသင့္ေသာ မိဖုရားမ်ား၊ မင္း သမီးမ်ားကို ေထာက္ပံ့ကူညီခဲ့ျခင္း၊ ျမန္ မာႏွင့္ ျပင္သစ္ ဆက္ဆံေရး စာခ်ဳပ္၊ စာတမ္းမ်ားကို ခိုးယူ၍ နယ္ခ်ဲ႕ဘက္အား တိတ္တဆိတ္ ေပးကမ္းျခင္းမ်ား ျပဳ လုပ္ျခင္းမ်ားကို ေဆာင္ရြက္ခဲ့ရာ ဤသို႔ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားသည္ အရွင္သခင္ အေပၚ သစၥာရွိရာ မေရာက္ေပ။ ဤသို႔ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ မည္သို႔ေသာ အက်ဳိးသက္ ေရာက္မည္ကို သိရေပမည္။
ယြန္းခင္ခင္ (သို႔မဟုတ္) ဖဲင္နီ(သို႔ မဟုတ္) မက္တီ ကဲ့သို႔ေသာ သူမ်ားသည္ မည္သည့္ေခတ္၊ မည္သည့္ စနစ္သို႔ ေရာက္ေစကာမူ အစဥ္ရွိေနမည္သာ ျဖစ္သည္ကိုကား သတိျပဳ အပ္လွေပသည္။
ေမာင္သန္းေဆြ၊ထား၀ယ္၊
ကိုးကားခ်က္။ ။
(၁) ျမသန္းတင့္ “ခ်စ္ေသာယြန္းခင္ခင္၊
(၂) ေအာင္ၿဖိဳး “မင္းေျပာင္းမင္းလႊဲ” ေဆာင္းပါး၊ ျမ၀တီမဂၢဇင္း၊ ေဖေဖာ္၀ါ ရီလ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္၊
(၃) ေအာင္ၿဖိဳး “အႏိုင္မခံ၊ အ႐ႈံးမေပး” ေဆာင္းပါး၊ ေငြတာရီ၊ ဇန္န၀ါရီလ ၁၉၉၀ ခုႏွစ္၊
(၂၀၀၉ November လထုတ္ေရႊအျမဳေတမဂၢဇင္းမွ) | 