ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားမွ ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူ

ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားမွ ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူ
ေကာင္းထက္ညြန့္

ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူ တည္ရွိခဲ့ရာ ဘာမီယန္ေတာင္ၾကား ရူခင္းအလွ



ဘာမီယန္ေတာင္ၾကား (Bamiyan Valley)
တစ္ခ်ိန္တုန္းက အာဖကန္နစၥတန္ကို အာရွ၏အခ်က္အခ်ာက်ေသာေဒသဟုသတ္မွတ္ၾကသည္။ ၿမိဳၿပယဥ္ေက်းမွဳထြန္းကားေသာ၊ဘူမိနက္သန္ၿဖစ္ေသာ ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားကိုလည္း အာဖကန္နစၥတန္၏အဓိကအသည္းဟုေခၚဆိုၾကသည္။ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားသည္ ကိုေဘာ(Kobul)ၿမိဳ့၏အေနာက္ေၿမာက္ဘက္၁၄၃မိုင္(ကီလိုမီတာ၂၃၀)အကြာ, အာရွတိုက္ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ဥေရာပ၊ေၿမာက္အာဖရိက၊မက္ဒီေတးရီယန္ သို့ ကုန္သြယ္ရန္ေဖာက္လုပ္ထားေသာပိုးလမ္းမၾကီး(Silk Road)ေပၚတြင္တည္ရွိသည္။ ဟဇရေၿမ (Hazara Land) ဟုေခၚဆိုၿပီး ဟဇရ(Hazara Turko-Mongols) ေဒသခံလူမ်ိဳးမ်ားေနထိုင္ၾကသည္။ ကူရွန္အင္ပါယာ(Kushan Empire)၏ ဗဟုိခ်က္လည္းၿဖစ္ခဲ့သည္။ အေရွ့တိုင္းၿမိဳ့ၿပယဥ္ေက်းမွဳႏွင့္
အေနာက္နဳိင္ငံမ်ားယဥ္ေက်းမွဳတို့ေပါင္းဆုံဖလွယ္ရာေနရာလည္းၿဖစ္ခဲ့သည္။ ပင္လယ္ေရမ်က္ႏွာၿပင္မွေပေပါင္း ၈၂၀၂ ထက္တြင္တည္ရွိေသာေၾကာင့္ Roof of the world ဟုလည္းလူသိမ်ားသည္။ ၁၁ ရာစု ေခတ္တိုင္ေအာင္ဘာမီယန္ေဒသသည္ ဂႏၶာရတုိင္း၏အုပ္ခ်ဳပ္မွဳေအာက္တြင္တည္ရွိခဲ့သည္။ ေအဒီႏွစ္ရာစုခန့္တြင္ ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားသည္ဗုဒၶသာသာနာ၏အေရးၾကီးေသာဌာနတည္ခုၿဖစ္ခဲ့သည္။


၂၄၇ခုႏွစ္တြင္ အာေသာကမင္းၾကီး (King Asoka) ေစလြတ္ေသာ ဓမၼရကၡိတမေထရ္၊
မဇၨ ႏၱိကမေထရ္ႏွင့္မဟာရကၡိတမေထရ္တို့ ဦးေဆာင္သည့္ သာသနာၿပဳအဖဲြ ့သည္
ဂႏၶာရတုိင္း၊အာဖကန္နစၥတန္ႏွင့္ပတ္ဝန္းက်င္ေဒသမ်ားသို့ေရာက္ရွိခ်ိန္မွစတင္၍ ဗုဒၶသာသနာထြန္းကားခဲ့သည္။

ေအဒီ ၄ ရာစုမွစ၍ေအဒီ ၈ ရာစုႏွစ္အထိဗုဒၶသာသာနာ၏အေရာင္အဝါအထြန္းကားဆံုးအခ်ိန္ၿဖစ္ခဲ့သည္။
အနယ္နယ္အရပ္ရပ္မွဗုဒၶဘာသာဝင္မ်ား၏ ဘုရားဖူးထြက္ရာ ေနရာၿဖစ္ခဲ့သည္။
မ်ားစြာေသာဗုဒၶဘာသာဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းမ်ားတည္ရွိရာေဒသ၊ဗုဒၶသာသနာစည္ပင္ပြားမ်ားရာေဒသ၊
ေတြးေခၚမွဳဆိုင္ရာဖေလာ္ေဆာ္ဖီပညာရပ္တိုးတက္ရာေဒသႏွင့္အိႏၵိယလက္မ့ူအႏုပညာတို့ထြန္းကာရာေဒသၿဖစ္ခဲ့သည္။

ဘာမီယန္ေတာင္ၾကား၏သဲေက်ာက္ေတာင္နံရံတို့တြင္ထြင္းေဖာက္တည္ေဆာက္ထားေသာတပါးေက်ာင္းေဆာင္ငယ္မ်ားသည္ ရဟန္းေတာ္မ်ား၏ေတာရေဆာက္တည္ၿပီးကမၼဌာန္းတရားပြားမ်ားအားထုတ္ရာေနရာမ်ားၿဖစ္ခဲ့ၾကသည္။
ထုိရဟန္းေတာ္မ်ားသည္မိမိတုိ့၏ေက်ာင္းနံရံတို့ကိုသာသနာႏွင့္သက္ဆုိင္သည့္ပန္းခ်ီကားတိုၿဖင့္ေရးခ်ယ္ခဲ့ၾကသည္။

ခရစ္ႏွစ္ ၆၃၂ခန့္က တရုပ္ဘုန္းေတာ္ၾကီး ရွန္ဇန္(Xuan Zang)၏ခရီးသြားမွတ္တမ္းအရ ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားသည္ မ်ားစြာေသာဘုန္းၾကီးေက်ာင္းေပါင္း ႏွင့္
ရဟန္းေတာ္ေပါင္းေသာင္းခ်ီ၍ရွိေသာ ဗုဒၶသာသနာ၏အထြန္းကားဆံုးဗဟုိခ်က္ၿဖစ္ေၾကာင္းေဖာ္ၿပထားသည္။
သဲေက်ာက္ေတာ္၏နံရံတြင္ထြင္းထုထားေသာေတာေနရဟန္းမ်ားကမၼဌာန္းတရားအားထုတ္ရန္တပါးေက်ာင္းငယ္ေပါင္း၁၀၀၀ေက်ာ္ရွိသည္။[ဒုကၡသည္မ်ားသည္ ထုိေက်ာင္းငယ္မ်ားကိုတြင္ ယေန့ထက္တိုင္ဆက္လက္ေနထိုင္ဆဲၿဖစ္သည္။]
ထိုရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္ႏွစ္ဆူကိုေရႊႏွင့္အဖိုးတန္ရတနာတို့ၿဖင့္စီၿခယ္ပူေဇာ္ထားေၾကာင္းမွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္။
ထိုႏွစ္ဆူတို့ထက္ပိုမိုၾကီးမားေသာ(မီတာ၃၀၀ခန့္ရွည္လ်ားေသာ)ေလ်ာင္းေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္တစ္ဆူအေၾကာင္းလည္းေဖာ္ၿပခဲ့သည္။
ထိုဘာမီယန္ရုပ္ပြားေတာ္တို့ႏွင့္လက္ရာတူေသာထိုင္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္တစ္ဆူသည္တရုပ္ႏုိင္ငံဂန္စုရြာဘန္္လင္းဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္း(Bingling Temple)တြင္တည္ရွိသည္။




ေဖ်ာက္ခြဲဖ်က္ဆီးၿခင္းခံရသည့္ ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူ တည္ရွိရာ ဘာမီယန္ေတာင္ၾကား၏ရူၿမင္ကြင္း

ေဖ်ာက္ခြဲဖ်က္ဆီးၿခင္းခံရသည့္ ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူတစ္ဆူ


ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္ႏွစ္ဆူ

ကိုေဘာ(Kobul) ၿမိဳ့ေတာ္၏ေနာက္ေၿမာက္ဘက္မိုင္၁၄၃ အကြာ ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားတြင္ သဲေက်ာက္ (Sandstone Cliffs )ေတာင္၏နံရံ၌
ထုဆစ္ထားေသာအထင္ရွားဆံုးရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္ႏွစ္ဆူ၏အမည္မွာ ဝေရာစန( Vairocana ) ႏွင့္သက်မုနိ( Sakyamuni) တို့ၿဖစ္ၾကသည္။မတူညီသည္မုၿဒာပံုစံၿဖင့္ထုဆစ္ခဲ့ၾကသည္။
ဝေရာစနရပ္ေတာ္မူ၏ဥာဏ္ေတာ္မွာ၅၅မီတာ(ေပ၁၈၀) အၿမင့္ရွိၿပီး၊ သက်မုနိရပ္ေတာ္မူ၏ဥာဏ္ေတာ္မွာ၃၇မီတာ(ေပ၁၂၁) အၿမင့္ရွိသည္။ သက်မုနိရပ္ေတာ္မူကို ရွမမ (Shamama) ဟုအရပ္သံုးစကားၿဖင့္ေခၚဆိုၿပီး-မိဘုရားၾကီ၏မယ္ေတာ္(Queen Mother)ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။ ဝေရာစနရပ္ေတာ္မူကို ဆယ္ဆယ္(Salsal) ဟုေခၚဆိုၿပီး ဗုဒၶ ဟုအဓိပၸါယ္ရသည္။

တည္ေဆာက္ခဲ့သည့္ခုႏွစ္

ကာဘြန္သက္တမ္းခန့္မွန္းနည္း(Carbon Dating) အရ
သက်မုနိဗုဒၶ(ရပ္ေတာ္မူငယ္)ကိုခရစ္ႏွစ္၅၀၇ခုႏွစ္တြင္တည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး၊ဝေရာစနဗုဒၶ(ရပ္ေတာ္မူၾကီး)ကို၅၅၄ခုႏွစ္တြင္တည္ေဆာက္ခဲ့သည္။
တရုပ္ဘုန္းေတာ္ၾကီးရွန္ဇန္ (Xuan Zang)က ခရစ္ႏွစ္ ၆၃၂ ၌ ေတြ ့ရွိခဲ့ေၾကာင္း သူ၏ခရီးသြားမွတ္တမ္းတြင္ေဖာ္ၿပထားသည္။

ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္ႏွစ္ဆူတည္ေဆာက္ထားပံု

သာသနာထြန္းကာခဲ့စဥ္ကရဟန္းေတာ္မ်ားေတာရေဆာက္တည္ကာသီတင္းသံုးခဲ့ေသာ သဲေက်ာက္ေတာင္နံရံကိုထြင္း၍တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ေက်ာင္းငယ္ကေလးမ်ားကို ယခုအခါ ဟဇရလူမ်ိဳးဒုကၡသည္မ်ားေနထိုင္ၾကဆဲၿဖစ္သည္။ ဟဇရမိသားစုမ်ားစြာသည္ ထုိေက်ာက္ေတာင္မ်ားၾကားတြင္ ဂူေအာင္းေနထိုင္သူမ်ား(cave-dwellers) ယေန့ထက္တိုင္ရပ္တည္ရွင္သန္ေနထိုင္ခဲ့ၾကသည္။

တရားဓမၼကိုၾကည္ညိဳေသာမင္းေကာင္းမင္းၿမတ္လက္ထက္တြင္ ေဒသခံဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားကဦးေဆာင္ၾကိီးၾကပ္ၿပီး ကုရွန္(Kushan)မင္းဆက္၌ ဟဇရ(Hazara Turko-Mongols) ေဒသခံလူမ်ိဳးမ်ားကထုဆစ္တည္ေဆာက္ခဲ့ၾကသည္။အိႏၵိယၿပည္၊ဂႏၶာရတိုင္းမွသုခလက္မွဳပညာ(Gandhara art)လက္ရာၿဖင့္အႏုစိတ္မြန္းမံထားခဲ့သည္။

ထုိရုပ္ပြားေတာ္ႏွစ္ဆူမွာေက်ာက္ဆစ္လက္ရာမ်ားထြန္းကာေသာေခတ္(stone carving)တြင္အေၿပာင္ေၿမာက္ဆုံးေသာလက္ရာၿဖစ္ခဲ့သည္။
ရုပ္ပြားေတာ္၏ခႏၶာကိုယ္ေတာ္(Main Body)ကို သဲေက်ာက္ (Sandstone cliffs)ေတာင္မွ ထြင္းယူခဲ့ၿပီး အႏုစိတ္လက္ရာမ်ားကိုရြံႏွင့္ေကာက္ရုိးတို့ၿဖင့္ပံုၿပဳလုပ္ခဲ့သည္။ ဆဒ္ကို(stucco)
အမွဳန့္မ်ိဳးၿဖင့္မြန္းမံ(Coated)လုပ္ခဲ့သည္။မ်က္ႏွာေတာ္၊လက္ေခ်ာင္းေတာ္ႏွင့္သဃၤန္းေတာ္တို့ကဲ့သိုအႏုစိတ္လက္ရာမ်ားကိုရြံ ့ႏွင့္ေကာက္ရုိးတို့ၿဖင့္ပံုၿပဳလုပ္ခဲ့ၿပီးဆဒ္ကို(stucco)
အမွဳန့္မ်ိဳးၿဖင့္မြန္းမံလိမ္းက်ံ(Coating)ခဲ့သည္။ ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္အၾကီး(ဝေရာစနဗုဒၶ)ကို(Carmine Red) ကာမိုင္းအနီေရာင္ၿဖင့္ေဆးခ်ယ္ပူေဇာ္ခဲ့ၿပီး၊ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္အငယ္(သက်မုနိဗုဒၶ)
ကိုအေရာင္မ်ိဳးစံုတို့ၿဖင့္ေဆးခ်ယ္ပူေဇာ္ခဲ့သည္။လြန္ခဲ့သည့္ႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာကပင္ထိုေဆးေရာင္ႏွင့္အႏုစိတ္လက္ရာမ်ားမွာပ်က္စီးယိုယြင္းခဲ့ၾကသည္။

ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္၏ေအာက္ပိုင္းလက္ေတာ္ကိုလည္း (ခႏၶာကိုယ္ေတာ္အထက္ပိုင္းကဲသို့ပင္)သစ္သားၿဖင့္
တည္္ထားေသာေဘာင္ေပၚတြင္ေကာက္ရုိးေၿခာက္ႏွင့္ရြံတို့ၿဖင့္ေရာေႏွာတည္ေဆာက္ခဲ့သည္။
မ်က္ႏွာေတာ္၏အေပၚပိုင္းေနရာတြင္သစ္သားၿဖင့္မ်က္ႏွာဖံုးပံုစံမိုၿပဳလုပ္၍သြန္းေလာင္းခဲ့သည္ဟုယူဆခဲ့ၾကသည္။ဓါတ္ပံုေပၚတြင္ၿမင္ေတြရေသာအေပါက္ငယ္အတန္းမ်ားစြာသည္
တည္ၿငိမ္ေတာင့္တင္းမွဳရရန္သံုးေသာ သစ္သားဖရိမ္ေခ်ာင္းမ်ားထည့္သြင္းရန္အေပါက္ငယ္မ်ားၿဖစ္သည္။ [ေဖာက္ခြဲဖ်က္ဆီးခဲ့ၿပီးသည္ေနာက္ ရပ္ေတာ္မူ၏(ပလာစတာ,ဖရိမ္အၿဖစ္သံုးေသာသစ္သားစ)အပိုင္းအစေပါင္း၃၀၀၀ေက်ာ္ကိုၿပန္လည္စုေဆာင္းရရွိသည္။
အာဖဂန္ရာသီဥတု၏အပူခ်ိန္ၿမင့္မားၿပီးစိုထိုင္းဆနည္းပါးၿခင္းသည္ထိုပလာစတာမ်ားႏွင့္သစ္သားတို့ကိုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာၾကာရွည္တည္တံ့ေစခဲ့သည္။]

စဥ့္အုတ္သားၿဖင့္ၿပဳလုပ္ထားေသာတံဆိပ္မ်ား၊လက္ဝတ္ရတနာမ်ားကိုဌာပနာထည့္သြင္းၿမဳတ္ႏွံခဲ့သည္။ ဗုဒၶ၏အဆံုးအမမ်ားေရးသားအကၡရာတင္ထားသည့္ စဥ့္အုတ္မ်ားႏွင့္သစ္ေခါက္ကို
ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္အၾကီး၏ရင္ဘတ္ေတာ္ေနရာတြင္တည္ေဆာက္စဥ္ကထည့္သြင္းဌာပနာအၿဖစ္ထည့္သြင္း ၿမဳတ္ႏွံခဲ့သည္။
ေရွ့ပိုင္းေဒသ၏အထင္ရွားအေက်ာ္ၾကားဆံုးေသာယဥ္ေက်းမူ့ေနရာၿဖစ္ၿပီး UNESCO အဖြဲ့မွ World Heritage Site
အၿဖစ္သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ အႏၱရာယ္ရွိေသာေနရာတစ္ခုအၿဖစ္လည္းသတ္မွတ္ထားသည္။





ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူတစ္ဆူမွ အနီးကပ္ၿမင္ကြင္း


ရပ္ေတာ္မူရုပ္ပြားေတာ္ႏွစ္ဆူဖ်က္ဆီးခံရၿခင္း
၂၀၀၁ႏွစ္မတ္လမွစ၍ တာလီဘန္္တို့သည္သဲေတာင္နံရံလုိင္ဂူေပါက္မွရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူတို့အား တင့္ကားမ်ား၊ဗုံးမ်ားႏွင့္ေလယာဥ္ပစ္ေၿမာက္မ်ားၿဖင့္မည့္ကဲ့သိုဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။
ပထမအဆင့္ေနၿဖင့္ေလယာဥ္ပစ္အေၿမာက္မ်ားၿဖင့္ေန့ေပါင္းမ်ားစြာပစ္ခတ္ခဲ့ၾကသည္။
ထုိလက္နက္မ်ားေၿမာက္မ်ားစြာၿဖင့္ပစ္ခတ္ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္လည္း တာလီဘန္မ်ားေမွ်ာ္လင့္ထားသေလာက္ မပ်က္ဆီးခဲ့ေပ။တၿခားနဳိင္မ်ားမွေဖာက္ခဲြမူကြ်မ္းက်င္သူမ်ားကေလာေရာက္ကူညီကာစနစ္တက်ဖ်က္ဆီးေပးခဲ့သည္။
ေနာက္ဆံုးေတာ့ ဒိုင္းနမိုက္တန္ေပါင္းမ်ားစြာ (၅၀၀၀၀ကီလို)ကိုရုပ္ပြားေတာ္၏ပခံုးေတာ္ႏွင့္လက္ေတာ္တို့၏ေအာက္တြင္ၿမဳတ္ႏွံၿပီးတစ္ၿပိဳင္နက္ေဖာက္ခြဲဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။
၂၀၀၁ႏွစ္ မတ္လ ၂၁ ရက္ေန့တြင္ တာလီဘန္တို့ကတစ္စမက်န္္ေဖာက္ခြဲဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။


္ ဝေရာစန( Vairocana )ရပ္ေတာ္မူ သက်မုနိ( Sakyamuni) ရပ္ေတာ္မူ
၂၄၇ခုႏွစ္ အာေသာကမင္း၏သာသနာၿပဳအဖြဲ ေၾကာင့္ဗုဒၶသာသနာစတင္ထြန္းကားသည္
တည္ေဆာက္သည့္ႏွစ္ ၅၅၄ခုႏွစ္ ၅၀၇ခုႏွစ္
ဥာဏ္ေတာ္အၿမင့္ ၃၇မီတာ(ေပ၁၂၁) ၅၅မီတာ(ေပ၁၈၀)
္၆၃၂ ႏွစ္ တရုပ္ဘုန္းေတာ္ၾကီး ရွန္ဇန္(Xuan Zang)က ေတြ ့ရွိမွတ္တမ္းတင္ခဲ့သည္
၉၀၀ေက်ာ္ႏွစ္မ်ား ဗုဒၶသာသနာေမွးမွိန္ကြယ္ေပ်ာက္ခဲ့သည္
၁၁၀၀ေက်ာ္ႏွစ္မ်ား မာမက္(Mahmud of Ghazni)က အာဖကန္နစၥကိုသိမ္းပိုက္ခဲ့ၿပီး ရပ္ေတာ္မူတို့အားဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။မေအာင္ၿမင္ခဲ့။
၁၃၀၀ေက်ာ္ႏွစ္မ်ား ဂ်င္ဂစ္ခန္(Genghis Khan) က အာဖကန္နစၥကိုသိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ သို့ေသာ္ ရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူအားမဖ်က္ဆီးခဲ့ပါ။
၁၉၇၀ေက်ာ္ႏွစ္မ်ား ဆိုဗီယက္တို့ဝင္ေရာက္သိမ္းပိုက္ခဲ့သည္။ရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူအားမဖ်က္ဆီးခဲ့ပါ။
၂၀၀၁ႏွစ္ မတ္လ ၂ ရက္ တာလီဘန္တို့ကစတင္ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။
့္၂၀၀၁ႏွစ္ မတ္လ ၂၁ ရက္ တာလီဘန္တို့ကတစ္စမက်န္္ဖ်က္ဆီးခဲ့သည္။


ေနာက္ဆက္တြဲအေတြးမ်ား

ရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူကို ေဒသခံဗုဒၶဘာသာရဟန္းေတာ္မ်ားႏွင့္ဟဇရ(Hazara Turko-Mongols)လူမ်ိဳးမ်ားက ၿမတ္ဗုဒၶကိုၾကည္ညိဳ၍ လူသားမ်ားကုသိုလ္တရားတိုးပြားရန္အလုိ့ငွာသဒၵါတရားထက္သန္စြာၿဖင့္ထြင္းထုတည္ေဆာက္ခဲ့သည္။

အီဂ်စ္ႏွိင္ငံတြင္တည္ေဆာက္ခဲ့ေသာ ပိရမစ္မ်ားေဆာက္လုပ္ပံုႏွင့္မ်ားစြာၿခားနားသည္။ ပိရမစ္မ်ားကို ဖာရုိဘုရင္တို့က တမလြန္ဘဝတြင္ေကာင္းမြန္စြာေနထိုင္နဳိင္ရန္ရည္ရြယ္၍ ကြ်န္မ်ားကို ရက္စက္စြာခိုင္းေစၿပီးေဆာက္လုပ္ခဲ့ၾကသည္။

လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း၁၈၀၀ေက်ာ္ခန့္ကအာဖကန္နစၥတန္ႏုိင္ငံသည္ ၿမတ္ဗုဒၶ၏အဆံုးအမမ်ားေၾကာင့္ ၿမိဳၿပယဥ္ေက်းမူထြန္းကာႏုိင္ငံအၿဖစ္ရပ္တည္ခဲ့သည္။

ေရးသားသူ ေကာင္းထက္ညြန့္



Rebuilding Bamiyan - 23 Jul 07 - Part 1

Rebuilding Bamiyan - 23 Jul 07 - Part 2

Bamiyan Buddha (ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားမွ ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူ) by Kaung Htat Nyunt (ေကာင္းထက္ညြန့္)
ဘာမီယန္ေတာင္ၾကားမွ ကမၻာအၾကီးမားဆံုးရပ္ေတာ္မူႏွစ္ဆူ
Ref: http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhas_of_Bamyan
http://en.wikipedia.org/wiki/Buddhas_of_Bamyan 



Dhamma Web မွတဆင့္ကူးယူ စုေဆာင္း ေဖၚျပပါသည္။