ေမာင္ေမာင္ရ ဲ႔ႀကိဳးၾကာသံ
အဥၨလီေမာင္ေမာင္။
(၁၉၈၆၊ ဧၿပီလ၊ စံပယ္ျဖဴမဂၢဇင္း)
တကယ္ေတာ့ ဘ၀မွာ မထင္မွတ္ဘဲ သီခ်င္းေရးသူတေယာက္ ျဖစ္လာတာပါ။ ကၽြန္ေတာ္ မူလတန္းေက်ာင္းသား အ႐ြယ္တုန္းက စႏၵရားတီးတတ္ခ်င္လို႔ အေဖ့ကို ပူဆာပါတယ္။ အေဖက ဘႀကီးသန္႔ (ဦးသန္႔၊ ဒါးတန္း)ကို အကူအညီေတာင္းေတာ့ ဆရာဦးသိမ္းေမာင္ဆီမွာ စႏၵရားတီးသင္ဖို႔
ဘႀကီးသန္႔က စီစဥ္ေပးပါတယ္။ ဒါးတန္းဦးသန္႔က ကၽြန္ေတာ့္ဦးသိမ္းေမာင္ရဲ႔ ဆရာပါ။ကၽြန္ေတာ့္ရဲ႔ ဂီတဘ၀ အဲဒီက စလိုက္တာ၊ ၁၀ တန္း ေက်ာင္းသားဘ၀ေရာက္တဲ့အထိ စႏၵရားတီးသင္ခဲ့ပါတယ္။ အလယ္တန္းနဲ႔ အထက္တန္း ေက်ာင္းသားဘ၀က်ေတာ့ အျမင္ေတြ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေျပာင္းလဲလာပါတယ္။ ၁၀ တန္းစာေမးပြဲေျဖၿပီး တကၠသိုလ္ မတက္ခင္ မႏၱေလးၿမိဳ႔မ အေပ်ာ္ထမ္းတူရိယာအသင္းမွာ ငါးလေလာက္ စႏၵရားတီးခဲ့ပါတယ္။
၁၉၆၇-၁၉၆၈ ခုႏွစ္မွာ စက္မႈတကၠသိုလ္ (R.I.T.) စတက္ပါတယ္။ တကၠသိုလ္ ေက်ာင္းအိပ္ေက်ာင္းစားဘ၀မွာ စႏၵရားနဲ႔ကၽြန္ေတာ္ အဆက္ျပတ္သြားပါတယ္။ အရင္က ဂ႐ုမစိုက္ခိခဲ့တဲ့ "ဟာမိုနီ အသံဖြဲ႔စည္းျခင္း" နဲ႔ "တန္ျပန္ေတးသြား" ဆိုင္ရာ စာအုပ္ေတြ ႐ွာၿပီး ဖတ္မိတယ္။ မွတ္စုအတိုအထြာေတြ ထုတ္ၿပီး မွတ္တယ္။ က်က္တယ္။ နားမလည္၊ သေဘာ မေပါက္၊ မ႐ွင္းတာေတြကို ဂီတ လိုက္စားသူေတြနဲ႔ ေမးျမန္းတယ္၊ ျငင္းခုန္တယ္၊ ေဆြးေႏြးတယ္။
ခင္ေမာင္တိုး၊ ကိုေန၀င္း၊ ကိုရဲလြင္တို႔နဲ႔ ခင္မင္ရင္းႏွီးတဲ့ ကာလအေတာ္ၾကာမွ ကၽြန္ေတာ္ ဂီတာကို တီးခ်င္စိတ္ ေပၚလာတာပါ။ ဂီတာဟာ အသံရဲ႔ အတြဲအဖက္ သေဘာ သဘာ၀ကို ေလ့လာလို႔ရတဲ့ တူရိယာပစၥည္းတမ်ိဳးပါပဲ။ စႏၵရားေလာက္ နည္းပညာပိုင္းမွာ (Techniques) မခက္ဘူးလို႔ အရင္က ထင္ခဲ့တယ္။ (အမွန္ကေတာ့ တူရိယာပစၥည္းတိုင္းဟာ သူ႔ဟာနဲ႔သူ ခက္တာပါပဲ)။ ေကာင္းတာကေတာ့ ကိုယ္နဲ႔ သင့္ေတာ္မယ့္ တူရိယာပစၥည္း ေ႐ြးမိဖို႔ အေရးႀကီးပါတယ္။ ဒါပါပဲ။ ေခတ္ၿပိဳင္သီခ်င္းေရးသူေတြနဲ႔ ၀ါသနာ တူတယ္လို႔သာ ေျပာရတယ္၊ တကယ္ေတာ့ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္တဲ့ ဟန္ခ်င္းမတူပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ေရးရင္ မ်ဥ္းေၾကာင္း သေကၤတ (Staff-Notation) နဲ႔ မွတ္ပါတယ္။ ေရးစတုန္းကေတာ့ တူရိယာပစၥည္း တခုရယ္၊ ဆိတ္ၿငိမ္တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္ရယ္ ႐ွိမွပဲ ေရးလို႔ ရပါတယ္။ သီခ်င္းပုဒ္ေရ ၉၀ ေက်ာ္ေရးၿပီးတဲ့ ေနာက္ပိုင္းမွာေတာ့ တူရိယာပစၥည္းတခုခု အနားမွာ မ႐ွိလည္း ေရးလို႔ျဖစ္ လာတယ္။
သီခ်င္းေရးတဲ့ေနရာမွာ ေတးသြားေဘာင္ကိုလည္း တင္ႀကိဳ႐ွာမထားဘူး။ စာသားပိုဒ္ ကိုလည္း အရင္ေရးမထားဘူး။ ပထမေရးခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာကို စဥ္းစားတယ္။ ေရးတဲ့အခါ အသံုးခ်မယ့္ ဂီတသံအဖြဲ႔အစည္း (Musical Forms & Figures) ပံုစံတြဲေတြကို စိတ္ထဲမွာ ေဖာ္ၾကည့္တယ္။ အဲဒီေနာက္ ဂီတ၀ါက် (Musical Phrase) နဲ႔ စာသား၀ါက် (Lyric) တခုရၿပီး တခုဆက္တယ္။ ေျပာခ်င္တဲ့ အေၾကာင္းအရာ ျပည့္စံုၿပီထင္ရင္ အဆံုးသတ္လိုက္တယ္။ ထပ္ေျပာခ်င္တဲ့အခါ ဆက္ေရးျပန္ေရာ။ ေတးသြားပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ စာသား ပဲျဖစ္ျဖစ္ အားမရရင္ ခဏခဏ ျပင္တယ္။ အသံသြင္းၿပီး (Recording) အေခြထဲ ေရာက္သြားၿပီးမွ မႀကိဳက္ရင္လည္း ေခ်ာင္ထိုးထားလိုက္ေတာ့တယ္။
သီခ်င္းေရးရင္ေတာ့ ခံစားမႈ ႐ွိရမွာေပါ့ေလ။ ကၽြန္ေတာ္လည္း ခံစားမႈ႐ွိမွ သီခ်င္းေရး တာပါ။ ဒါေပမယ့္ ေရးနည္းကို မေလ့လာဘဲ၊ ေရးစပ္တဲ့ အတတ္ပညာကို မလိုက္စားဘဲ၊ ခံစားမႈေနာက္ကိုခ်ည္း လိုက္လို႔ေတာ့ မျဖစ္ဘူးေပါ့ေလ။ အမ်ားစုကေတာ့ ခံစားမႈလြန္ကဲဟန္ (Emotional Type)ကို ႐ႈပ္ေနတယ္။ "သိပ္ၿပီး ျပင္းျပတဲ့ ခံစားမႈ" တခုဟာ ပန္းခ်ီကားတခ်ပ္ကို လည္း ဖန္တီးႏိုင္တယ္။ သီခ်င္းတပုဒ္ကိုလည္း ဖြဲ႔ႏြဲ႔ႏိုင္တယ္။ ပန္းခ်ီ ဆြဲတတ္လို႔လည္း မဟုတ္ဘူး။ သီခ်င္းစပ္တတ္လို႔လည္း မဟုတ္ဘူးလို႔ ယူဆၾကတယ္။ အမွန္ကေတာ့ ခံစားမႈနဲ႔ နည္းနာပိုင္း မွ်တေအာင္ ေရာစပ္ရမွာပါ။ တီးကြက္ေဖာ္တာက်ေတာ့ ခံစားမႈနဲ႔ မဆိုင္ေတာ့ဘူး။
ပန္းပု၊ ပန္းခ်ီ၊ ဂီတ၊ ကဗ်ာ စတဲ့ သုခုမလက္ရာေတြရဲ႔ ရသဟာ "ခံစားသူရဲ႔ အာ႐ံုထက္ျမက္မႈ" ဒါမွမဟုတ္ "ခံစားႏိုင္စြမ္း" ေပၚမူတည္ၿပီး အရသာ အမ်ိဳးမ်ိဳး ကြဲႏိုင္တယ္။ ခံစားမႈဆိုတာ ေဘာင္မ႐ွိဘူး၊ လြတ္လပ္တယ္။ သီခ်င္းတပုဒ္ေရးၿပီးရင္ ကိုယ္တိုင္ဆိုၾကည့္ တယ္။ ထစ္ေငါ့ေနတယ္ထင္တဲ့ စကားလံုးနဲ႔ ႏုတ္ (Note)ကို "တလံုးစီ" ဒါမွမဟုတ္ "အစံုလိုက္" ျပင္တယ္။ ျပင္စရာမ႐ွိရင္ တီးကြက္ကို ထပ္ၿပီး ျဖည့္စြက္ရပါတယ္။ သီခ်င္းေရးတဲ့ေနရာမွာ စာသား (Melody) ခ်ည္းသက္သက္ မဟုတ္ဘဲ အားလံုးကို တာ၀န္ယူခ်င္တာပါပဲ။ ေကာင္း မေကာင္း ကိုယ္နဲ႔ပဲ သက္ဆိုင္တာေပါ့။
ခင္ေမာင္တိုး ဆိုတဲ့ "ႀကိဳးၾကာသံ" ကေတာ့ အေ႐ွ႔တိုင္း အယူအဆေလးကို အေျခခံတာပါပဲ။ သစၥာတရားဆိုပါေတာ့ အေဖာ္ကြဲရင္ ရင္ကြဲနာက်ေသတယ္လို႔ေတာင္ ေျပာၾကတယ္ မဟုတ္လား။ တ႐ုတ္အယူအဆကေတာ့ အသက္႐ွည္တယ္ေပါ့ဗ်ာ။ ဂ်ပန္မွာေတာ့ ခါးနာေနရင္ စကၠဴေတြနဲ႔ ႀကိဳးၾကာပံု ခ်ိဳးၾကတယ္။ အ႐ုပ္က တေထာင္ျပည့္ရင္ မေသဘူးလို႔လည္း ဆိုၾကတယ္။ အဲဒါေလးေတြ ပါေအာင္ ေရးထားတာပါပဲ။
အဥၨလီေမာင္ေမာင္။
(၁၉၈၆၊ ဧၿပီလ၊ စံပယ္ျဖဴမဂၢဇင္း)
